آمپوتاسیون یا قطع عضو چیست؟

حذف بخش یا تمام قسمتی از بدن که توسط پوست محصور شده است را آمپوتاسیون یا قطع عضو می نامند. آمپوتاسیون شرایطی است که منجر به از دست دادن یک عضو، معمولا به علت آسیب، بیماری یا جراحی می شود. نقص عضو مادرزادی زمانی اتفاق می افتد که یک نوزاد بدون بخش یا تمام اعضای بدن متولد می شود. 82 درصد از قطع عضوها به علت بیماری های عروقی است. تقریبا 70٪ از آمپوتاسیون های ناشی از تروما شامل اندام فوقانی می باشند.

آمپوتاسیون ممکن است به دلیل بروز حادثه، حمله حیوانی و یا در میدان جنگ رخ می دهد. آمپوتاسیون همچنین به عنوان یک روش جراحی نیز انجام می شود. در این صورت آمپوتاسیون معمولا برای جلوگیری از گسترش گانگرن (مرگ بافت) به عنوان عارضه جانبی یخ زدگی، آسیب، دیابت، آرتروسکلروز یا هر بیماری دیگری که باعث کاهش گردش خون می شود، انجام می شود. آمپوتاسیون همچنین برای جلوگیری از گسترش سرطان استخوان و کاهش میزان از دست دادن خون و عفونت در فردی که از آسیب جدی و جبران ناپذیر به اندام رنج می برد، انجام می شود. در هنگام انجام آمپوتاسیون، جراح معمولا بالای منطقه آسیب دیده یا مجروح را برش داده تا بخش هایی از بافت که سالم ماندند از استخوان محافظت کنند. گاهی اوقات محل برش ممکن است به پروتز یا اندام مصنوعی که قرار است استفاده شود مرتبط باشد.

علت نیاز به آمپوتاسیون چیست؟

علت قطع عضو ممکن است شامل موارد زیر باشد:

بیماری ها، از قبیل بیماری های عروقی (بیماری عروق محیطی یا PVD)، دیابت، لخته شدن خون یا استئومیلیت (عفونت در استخوان).
آسیب ها، به ویژه بر روی دست. هفتاد و پنج درصد انقطاع اندام فوقانی مربوط به تروما است.
جراحی برای حذف تومورها از استخوان ها و عضلات.

نحوه انجام آمپوتاسیون

آمپوتاسیون در اتاق عمل انجام می شود. در بیشتر موارد آمپوتاسیون تحت بیهوشی عمومی یا نخاعی انجام می شود. در زمان بیهوشی معمولا کاتتر ادراری برای بیمار قرار می گیرد. اندام با یک محلول ضدعفونی کننده و استریل شسته شده و آماده می شود. بر روی اندام، برشی انجام خواهد شد که به بافت سالم اجازه می دهد باقی مانده اندام را پوشش دهد، سپس اندام برداشته شده و قسمت باقی مانده بسته خواهد شد. در مواردی که عفونت های گسترده وجود دارد، باقی مانده عضو ممکن است پس از بهبود عفونت و در طی جراحی ثانویه بسته شود. پس از بسته شدن باقی مانده عضو ممکن است برای جمع آوری مایعات یا خون، تخلیه داخلی قرار داده شود.

آمادگی برای آمپوتاسیون

جراح شما دستورالعمل هایی برای نحوه آماده سازی شامل داروهایی که صبح روزی که عمل جراحی دارید باید مصرف نمایید را به شما می دهد.

اگر در بیمارستان بستری نیستید، به شما مکان و زمانی که باید برای انجام جراحی در بیمارستان حضور پیدا کنید، اطلاع داده خواهد شد.

از 6 ساعت قبل از جراحی یا از نیمه شب قبل از عمل جراحی، باید چیزی نخورید و نیاشامید. داروهایی که برای مصرف در صبح روز عمل تجویز شده اند می بایست با مقدار کمی آب مصرف شوند.

توانبخشی بعد از آمپوتاسیون

از دست دادن اندام باعث ایجاد معلولیت دائمی می شود که می تواند بر تصویر شخصی، خود مراقبتی و تحرک تاثیر بگذارد. پس از جراحی در طی مرحله حاد درمان، توانبخشی بیمار دارای قطع عضو آغاز می شود. با بهبود وضعیت بیمار اغلب برنامه توانبخشی گسترده تری شروع می شود.

موفقیت توانبخشی به عوامل زیادی وابسته است، از جمله:

سطح و نوع آمپوتاسیون
نوع و درجه هر گونه اختلال و معلولیت ایجاد شده
سلامت کلی بیمار
حمایت خانواده

تمرکز بر حداکثر کردن توانایی های بیمار در خانه و در جامعه حائز اهمیت است. فعالیت های مثبت به بهبود عزت نفس و افزایش استقلال فردی بیمار کمک می کنند. برنامه توانبخشی برای پاسخگویی به نیازهای فردی بیمار طراحی شده است. مشارکت فعال بیمار و خانواده ی بیمار برای موفقیت برنامه توانبخشی حیاتی است.

هدف از توانبخشی بعد از قطع عضو، کمک به بازگشت بیمار به بالاترین سطح عملکرد و استقلال، همزمان با بهبود کیفیت کلی زندگی وی از لحاظ جسمی، احساسی و اجتماعی است.

برای کمک به دستیابی به این اهداف، برنامه های توانبخشی آمپوتاسیون ممکن است شامل موارد زیر باشد:

درمان برای کمک به بهبود زخم و مراقبت از اندام باقی مانده
فعالیت هایی برای کمک به بهبود مهارت های حرکتی، بازگرداندن فعالیت های زندگی روزمره (ADL) و کمک به بیمار برای دستیابی به حداکثر استقلال فردی
تمریناتی که قدرت عضلات، استقامت و کنترل را افزایش می دهند
نصب و استفاده از اندام مصنوعی (پروتز)
درمان درد برای دردهای بعد از عمل و درد فانتوم (احساس دردی که در زیر سطح عضو قطع شده رخ می دهد)
پشتیبانی احساسی برای کمک به بیمار در طول دوره سوگ و پذیرش تصویر بدنی جدید
استفاده از وسایل کمکی
مشاوره تغذیه برای ترویج بهبود و سلامتی
مشاوره شغلی
ایجاد تغییرات در محیط خانه برای سهولت عملکرد، امنیت، دسترسی و تحرک
آموزش بیمار و خانواده

تیم توانبخشی آمپوتاسیون

برنامه های توانبخشی برای بیماران با قطع عضو می تواند به صورت بستری یا سرپایی انجام شود. بسیاری از متخصصان ماهر بخشی از تیم توانبخشی آمپوتاسیون هستند که شامل چند یا همه موارد زیر می باشند: