فیزیوتراپی اهمیت بالایی در استفاده از پروتز بالای زانو دارد. فیزیوتراپ تمامی شرایط قبل از عمل، حین عمل و بعد از عمل بیمار را می سنجد و سپس تمرینات مخصوصی را به او می دهد. در ابتدا انجام این تمرین ها برای بیمار کمی سخت است اما با گذشت زمان و کمک های فیزیوتراپ این سختی کم شده و بیمار این تمرینات را راحت تر انجام می دهد.

متخصص فیزیوتراپ کمک زیادی در بهبود بیمار می کند. این پزشک تمرین‌هایی را برای آماده ‌سازی قبل از عمل به بیمار می‌دهد. تمرین هایی که پزشک به بیمار آموزش می‌دهد، برای تقویت و افزایش انعطاف‌پذیری پا مفید است.

فیزیوتراپ بدون اینکه آسیبی به سایر اعضا برسد روش راه رفتن درست را به بیمار آموزش داده و همچنین مراقبت های قبل و بعد از پروتز را نیز به بیمار توضیح می دهد.

نقش فیزیوتراپی در استفاده از پروتز بالای زانو

یک پروتز موفق منوط به تلاش کار تیمی ارتوپد، پروتز درمان (اندام ساز)، فیزیوتراپیست و بیمار است. هر کدام از این افراد تا دستیابی به هدف، نهایت تلاش خود را می کنند.

عمل فیزیوتراپی با همکاری و هماهنگی ارتوپد و پروتزدرمان به طور همزمان است. با توجه به حساسیت های استفاده از پروتز بالای زانو، این اعضا با مشورت یکدیگر اقدام به اتخاذ تصمیم های اساسی برای بهبود بیمار می کنند.

اهمیت فیزیوتراپی در استفاده از پروتز بالای زانو‌

مدیریت و مراقبت هایی که طی مراحل قبل از قطع عضو، در حین عمل و بعد از قرار دادن پروتز انجام می شود، در واقع برنامه ای متداوم و سیستماتیک است که منجر به راه رفتن بیمار به بهترین نحو می شود و رضایت او را نیز به دنبال دارد.

نقش فیزیوتراپی در یک نگاه

در اولین جلسه فیزیوتراپیست تمرینات مناسب و ساده ای را با بیمار تمرین می کند. هدف از این کار این است که بیمار امکان درک و تجزیه و تحلیل عضلات خود را داشته باشد که بتواند به راحتی و به تنهایی راه برود. در ابتدا این تمرینات برای بیمار سخت است ولی طی گذشت

زمان با تکرار و تمرین این عمل برای بیمار آسان تر خواهد شد؛ به این ترتیب بیمار پیشرفت خود را احساس کرده و از تمرینات لذت می برد. این تمرین ها باعث می شود که استفاده از پروتز بالای زانو برای بیمار آسان تر شود.

وظیفه فیزیوتراپیست

وظیفه اصلی متخصص طب فیزیکی بررسی و بهبود کامل بیمار است. تنها راه دستیابی به این مهم کمک به بیمار برای راه رفتن است. طی این فرایند پزشک به بیمار کمک می کند که بدنش را در حالت مناسب، با تعادل کافی، بدون وجود هیچگونه انقباض و تغییر شکل حفظ کند و آرام با استفاده از پروتز بالای زانو راه برود.

تحرک و بهبود

بر اساس تحقیق های انجام شده مصرف انرژی حاصل از راه رفتن افراد قطع عضو بیشتر از افراد معمولی است؛ اما چرا این اتفاق می افتد؟
در واقع مصرف انرژی بستگی به فعالیت عضلات بدن دارد. افرادی که دچار قطع عضو شده اند، با استفاده از پروتز بالای زانو برای راه رفتن عضلات بیشتری را درگیر می کنند. این عضلات برای مدت زمان طولانی تری نسبت به حالت عادی استفاده می شوند و دائما در تحرک هستند. این مهم نیز به بهبود سریع تر بیمار کمک شایانی می کند.

بهترین راه برای توان بخشی عضو پا فیزیوتراپی و آموزش راه رفتن با پروتز است. در راه رفتن با پروتز، عملکرد طبیعی عضله پا از اهمیت بالایی برخوردار است.

فیزیوتراپی قبل از نصب پروتز فوقانی زانو

توجه داشته باشید که برای راه رفتن خوب با استفاده از پروتز بالای زانو، تمامی عضلات تنه، استامپ و ران ‌ درگیر می شوند؛ چرا‌که بین این اعضا ‌باید توازن قوا وجود داشته باشد. بدن باید در تمام تمرینات به صورت متمرکز در یک راستا قرار گرفته باشد.

در فیزیو‌تراپی برای انجام تمرینات توالی بسیار مهم است. البته لازم به ذکر است که در صورت فشار بیش از حد مجاز، پزشک این توالی را منعطف تر خواهد کرد. این تمرینات باید بر اساس نظر پزشک متخصص باید به آرامی و با دقت فراوان انجام شود.

اهداف فیزیو‌تراپی

• متناسب کردن و فرم دهی اعضای باقی مانده پا؛
• اصلاح انقباضات در خم‌شدگی ران، ستون فقرات ارکتور، لومبوروم کوادراتوس، عضلات عقب ران و گاستروکنمیوس؛
• ایجاد قدرت عضلانی در تمامی عضلات استامپ، کوادراتوس لومبوروم، گلوتئال ها، شکم، لایسیموس دورسی و الیو پسواس؛
• ایجاد تعادل قدرت در عضلات تنه و استامپ؛.

ورزش‌های عمومی که در فیزیوتراپی انجام می شوند، باعث ایجاد هماهنگی، تعادل مناسب در بدن و جلوگیری از فرم دهی نامناسب عضلات از قبیل کیفوز، لوردوز شدید، پای خمیده ، اسکولیوز و سر به جلو می شوند.

فیزیوتراپیست با استفاده از پروتز بالای زانو بیمار را برای راه رفتن آرام و درست آماده می کند و به او کمک می کند تا یاد بگیرد نقش عضلاتی در راه رفتن او چیست. بیمار را قادر به تجزیه و تحلیل نقص های خود می کند تا بیمار بهترین عملکرد خود را برای این عضلات ضعیفش انجام دهد و به نتیجه مطلوب برسد.

اهمیت فیزیوتراپی در استفاده از پروتز بالای زانو‌

روش انجام فیزیوتراپی

فیزیوتراپ بر اساس انقباض عضلات، تغییر شکل های صورت گرفته و شرایط بیمار، تمرینات مخصوصی را به بیمار می دهد و او را در انجام تمرینات همراهی کرده و ارزیابی می کند.

تمرینات باید به ترتیب انجام شوند. پزشک در این مرحله بیمار را تشویق می کند تا بهترین عملکرد خود را داشته باشد و در انجام تمرین ها نیز تداوم داشته باشد؛

فیزیوتراپیست با توجه به وضعیت بیمار تمریناتی از قبیل تمرینات فعال، کمکی فعال و مقاومتی را به آنها می دهد.

بیمار باید روی هر ورزش و جزئیات راه رفتن تمرکز کند و از چرایی انجام هر تمرین آگاهی داشته باشد که خودش نیز در این فرآیند عملکرد بهتری داشته باشد.

تمرینات

در این مرحله به بررسی برخی از تمرین هایی که در جلسات فیزیوتراپی انجام می شوند، می پردازیم.

خوابیده به پشت

این تمرین باید با تنفس عمیق انجام شود؛ از این رو عمیقا نفس خود را به بیرون بدهید و سعی کنید تا حد ممکن انبساط قفسه سینه را افزایش دهید.

انقباض سیالیک شکم

شکم ها را در حالت آماده انقباض نگه دارید. طی این تمرین سعی کنید که در عین حال تنفس عمیق و انقباض ساکن شکم داشته باشید. این تمرین از ویسروپتوز جلوگیری کرده و به تنه ثبات می بخشد. همچنین به فرم دهی بدن کمک ویژه ای می کند.

پای طبیعی

در این تمرین فیزیوتراپ از بیمار می خواهد که پای خود را در جهت بالا بلند کند. طی این تمرین بیمار محل استخوان قدامی و پشت استخوان ران را یاد می گیرد. این تمرین به پیشگیری از انحراف پا کمک می کند.

سخن آخر

افرادی که دچار قطع عضو شده اند و با استفاده از پروتز بالای زانو درصدد حل این مشکل برآمده اند، برای بهبود کامل باید به جلسات فیزیوتراپی مراجعه کرده و تحت نظر پزشک فیزیوتراپیست قرار گیرند. پزشک با توجه به شرایط بیمار، تمرین های تخصصی را برای بهبود به او می دهد و او را در انجام این تمرین ها کمک می کند.

متخصص طب فیزیکی شیوه پوشیدن و درآوردن پروتز را به بیمار آموزش می دهد. پزشک فیزیوتراپ به افزایش تحمل درد بیمار کمک زیادی می کند و به بیمار این فرصت را می دهد تا هر مرتبه مدت زمان بیشتری از پروتز استفاده کند.

متخصص طب فیزیکی روش ایستادن، حفظ تعادل و راه رفتن با پروتز را به بیمار آموزش داده و او را در این فرایند یاری می کند. پزشک به بیمار کمک می کند که در انجام تمامی تمرین ها به عضلات درگیر توجه کند و تاثیر تمرین ها را روی بدن خود احساس کند. این فرآیند باعث بهبود سریع تر بیمار می شود.

یکی از شایع ترین قطع عضوهایی که انجام می‌ شود، قطع عضو زیر زانو است. قطع این عضو از بدن به دلیل بیماری های عروقی، دیابت، تصادفات و غیره رخ می‌دهد. در این شرایط حدود ۳۰ روز پس از عمل جراحی و قطع عضو اولین پروتز برای بیمار تجویز می شود. با توجه به چگونگی قطع عضو انواع پروتزهای زیر زانو ممکن است برای فرد بکار رود.

پروتز زیر زانو یا ترانس استریال برای شخصی که قطع عضو شده باشد، ساخته می شود. پروتز شامل یک سوکت، آستر، پیستون و پا ساخته شده است. بسته به سیستم تعلیق مورد استفاده برای آن بیمار امکان دارد که پروتز از یک آستین دیگر تشکیل شود.

در این مقاله به بررسی انواع پروتزهای زیر زانو و شرایط استفاده از آنها می پردازیم. اگر تا انتهای مقاله با حکیم همراه باشید، اطلاعات زیادی در رابطه با اجزای تشکیل دهنده پروتز پا، انواع پروتزهای زیر زانو و سوکت پروتزهای زیر زانو کسب می کنید.

اجزا تشکیل دهنده پروتز پا

اندام های حرکتی بدن انسان به خصوص زیر زانو مکانیسم پیچیده ای دارند؛ بنابراین الگوبرداری از این مکانیسم ها و پیاده سازی آن روی اجزای پروتز کاری سخت و دشوار به نظر می رسد. با این حال پیشرفت تکنولوژی ساخت انواع پروتزهای زیر زانو طیف وسیعی از قطعات و اجزا پروتزها را به ارمغان آورده است. قبل از معرفی انواع پروتز های زیر زانو بهتر است اجزا تشکیل دهنده پروتز پا را نام ببریم. اجزای تشکیل دهنده پروتز پا عبارتند از:

• سوکت
• سیستم تعلیق
• مفصل زانو
• پروتز پا
• اجزای دیگر مانند: پایلون (ساق پا)، زانوهایی که دارای مفاصل خاصی هستند، مانند: آفست، آداپتور و غیره.

فرایند استفاده از پروتزهای زیر زانو

روند جایگذاری و استفاده از پروتز زیر زانو چند روز یا چند هفته پس از قطع عضو و جراحی شروع می شود. در طول این هفته ها بیمار با استفاده از وسیله هایی خاص مانند آمپوشیلد این امکان را دارد که از طریق محافظت از زخم ها، ترویج بهبودی زخم، کنترل تورم و غیره به استفاده از پروتز زیر زانو و پوشیدن این وسیله عادت کند.

یادگیری استفاده و پیاده روی با انواع پروتزهای زیر زانو چالشی بزرگ محسوب می شود. حتی پس از پایان دوره توانبخشی اولیه شما ممکن است مواردی را تجربه کنید که تیم متخصص پروتز و توانبخشی به شما در مدیریت این تجارب کمک کنند.

برخی از مسائل و مشکلاتی که در این شرایط گریبانگیر فرد بیمار می شود:

• تعریق بیش از حد (هایپرهیدروز) بر مناسب بودن پروتز تأثیر می گذارد و منجر به ایجاد مشکلات پوستی می شود.
• تغییر شکل اندام باقیمانده معمولا در سال اول پس از قطع عضو اتفاق می افتد، زیرا بافت به شکل دائمی تر خود قرار می گیرد و ممکن است روی اتصالات سوکت تأثیر بگذارد.
• ضعف در اندام باقیمانده ممکن است که استفاده از پروتز را برای مدت زمان طولانی دشوار کند.
• درد اندام فانتوم ممکن است به اندازه کافی شدید باشد تا توانایی شما در استفاده از پروتز را تحت تأثیر قرار دهد.

آستر و قالب گچ گیری پروتزهای زیر زانو

گام بعدی در فرایند استفاده از انواع پروتزهای زیر زانو مناسب بودن آستر یا لاینر پروتز است. آستر یک رابط نرم و منعطف به شمار می رود که بیمار با استفاده از آن پوست عضو خود را می پوشاند. لاینر یا آستر قبل از سوکت پوشیده می شود.

کارکرد اصلی آستر جذب نیروهایی است که هنگام تزریق آمپول در پروتز شما ایجاد می شود. آستر باعث می شود که اندام باقیمانده عضو سالم نگهداری شوند و به بیمار امکان می دهد از پروتز به مدت طولانی تری استفاده کند.

آسترهای مختلفی در بازار وجود دارد. متخصص پروتز شما بهترین آستر را برای شما انتخاب می کند. بسیاری از فاکتورها در انتخاب آستر مناسب برای انواع پروتزهای زیر زانو دخیل هستند. از جمله: نوع تعلیق، سطح فعالیت، مسائل مربوط به پوست، چابکی عضو، برجستگی، شکل و غیره.

اگر اندام باقیمانده یک شکل غیر معمول یا بسیار حساس باشد، ممکن است از آسترهای سفارشی استفاده شود.

پس از اینکه لاینر متناسب با بیمار آماده شد، از بیمار می خواهند که برای قالب گیری پروتز به مرکز درمانی بازگردد؛ سپس آستر روی اندام بیمار چسبانده می شود. پس از اندازه گیری آن متناسب با عضو قالب گیری پروتز صورت می گیرد.

روش های مختلف قالب گیری بر اساس سبک تعلیق استفاده می شود که قبلا این مورد توسط متخصص پروتز و بیمار تصمیم گرفته شده است. از اینجای کار به بعد قالبی که ساخته شده است، از پروتز پر شده و متناسب با شرایط پای بیمار، اصلاح می شوند.

انواع پروتزهای زیر زانو

این نوع پروتزها به گونه ای طراحی شده اند که پوسته پلاستیکی سختی دارند؛ به همین دلیل قدرت تحمل این پروتزها بسیار بالا است. در مقابل این نوع پروتزها پروتزهای اندواسکلتال (درون اسکلتی) قرار دارند. اندواسکلتال ها یک ساختار لوله ای دارند که باعث ساپورت مج پا و زانویی که به مچ متصل شده است، می شوند.

سوکت تشخیصی اولیه و ثانویه

یکی از اصلی ترین بخش های انواع پروتزهای زیر زانو سوکت به شمار می رود. سوکت تشخیصی اولین سوکتی است که دریافت می کنید. این نوع سوکت ها از پلاستیکی با رنگ روشن ساخته شده اند؛ همچنین روش تعلیق مناسب مانند (پین / وکیوم و مکش بالا) در ساختار این سوکت ها به کار رفته اند.

این سوکت به صفحه ای متصل است و از لوازم جانبی مانند آداپتورها و پیلون ها برای اتصال پایین سوکت به پای مصنوعی ساخته شده استفاده می شود. ممکن است این سوکت های تشخیصی (که اکثرا به همراه بیمار به خانه می برند) نیاز به تغییرات جزئی برای تناسب با پای بیمار داشته باشد.

مخصوصا وقتی که بیمار با استفاده از پای مصنوعی شروع به حرکت می کند، در نتیجه پای بیمار تغییر اندازه و تغییر شکل می دهد. تغییر این سوکت ها با گرم کردن و تراشیدن پلاستیک به راحتی انجام پذیر است.

کاهش حجم پا پس از اولین استفاده کاملا طبیعی است. پس از اینکه بیمار احساس کرد که سوکت گشاد شده است و برای پای او لق به نظر می رسد، پوشیدن جوراب این گشادی را جبران می کند.

جابجایی اندام بیمار در سوکت منجر به کبودی، قرمزی، فشار و درد می شود. پوشیدن جوراب های ضخیم این موارد را رفع می کند.

سوکت تشخیصی ثانویه

به صورت کلی یک سوکت تشخیصی ثانویه باعث بهبود عملکرد پا برای بیمار می شود زیرا پس از اندازه گیری مجدد سوکت داخل پای مصنوعی چفت می شود و دیگر کبودی و درد و ورم را به همراه نمی آورد.

سوکت لمینت / نهایی

پس از مدتی استفاده از سوکت و پای مصنوعی باعث تثبیت حجم اندام می شود. در این صورت پزشک معالج سوکت متناسب با شرایط بیمار را ارائه می دهد. در این شرایط پزشک سوکت لمینت مخصوص انواع پروتزهای زیر زانو که از فیبر کربنی ساخته شده است را به بیمار عرضه می کند. این سوکت بسیار سبک تر از سوکت پلاستیکی اولیه است و دارای استحکام کششی بیشتری است.

از مزایای سوکت کربنی دوام استفاده، رنگ دلخواه و امکان چاپ آرم روی سوکت است. ارتفاع و هم ترازی سوکت لمینت قابل تنظیم است و توسط بیمار تنظیم می شود. این سوکت در پیاده روی و فعالیت های عضلات تحتانی به بیمار احساس راحتی می دهد.

پروتزهای از مچ پا به پایین

برخی از پروتزها در قطع عضو مچ و قوزک پا (آمپوتاسیون ) کاربرد دارند. قطع شدگی در این ناحیه عمدتا مچ به پایین را حذف می کند یا باعث باقی ماندن فقط انتهای تیبیا می شود. بسیاری از بیمارانی که از این ناحیه قطع عضو می شوند، بر خلاف بیمارانی که از ناحیه زانو دچار حادثه شده اند، قادر به تحمل وزن خود هستند؛ به همین دلیل فرایند ساخت پروتز برای این دسته از بیماران متفاوت است.

کلام نهایی

یکی از شایع ترین قطع عضوهایی که ممکن است اتفاق بیفتد، قطع عضو زیر زانو است. پروتز زیر زانو یا ترانس استریال (TT) برای شخصی که قطع عضو شده باشد، ساخته می شود. در این مقاله علاوه بر بررسی انواع پروتزهای زیر زانو به بررسی اجزای تشکیل دهنده پروتز پا، فرایند استفاده از پروتزهای زیر زانو و غیره پرداختیم.

Source: www.infinitetech.org, www.hopkinsmedicine.org