بیماری هاي عضلاني-اسكلتي شايع‌ترين بيماري هاي ناشي از كار هستند و كمردرد در ميان اين بيماري ها از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. صرف هزينه‌هاي سنگين (مستقيم و غيرمستقيم) در مورد بيماران مبتلا به كمردرد خصوصاً كمردرد مزمن، اهميت روش هاي درماني جديد را بيش از پيش مطرح مي‌نمايد. ليزر درماني روش جديدي است و به تازگي جای خود را در سیستم درمانی كشورمان باز کرده است و مشخص شده است که در درمان كمر دردهاي مزمن نقش مهمی را ايفا می کند.

عمل جراحی بسته دیسک کمر

چهل سال پیش پزشکان به دنبال راهی بودند شاید بتوانند بدون برش دادن پوست قسمت بیرون زده دیسک را در بیماران مبتلا به فتق دیسک های کمری خارج کنند. این تلاش ها منجر به ابداع روشی شد که در آن تخلیه دیسک از راه لوله باریکی که از راه پوست به داخل دیسک فرستاده می شد امکانپذیر گردید. به این روش عمل جراحی بسته دیسک کمر می گویند.

تلاش های بیشتر در این زمینه وسایل و روش های دیگری را در انجام این نوع عمل ها معرفی نمود. روش هایی که همه آن ها یک ویژگی مشترک داشتند:

جلوگیری از انجام جراحی باز و عدم دستکاری آناتومی طبیعی بدن

 مزیت این روش ها نسبت به عمل جراحی باز چیست؟

• عدم نیاز به بیهوشی (انجام عمل با بیحسی موضعی)
• عدم نیاز به بستری در بیمارستان
• عدم وجود زخم و بخیه پس از عمل
• عدم وجود درد حین و پس از عمل
• برگشت سریع به فعالیت های روزانه

روش نوین درمان دیسک کمر با لیزر

معمولا در اكثر نقاط دنيا جراحي بسته ديسك گردن و كمر اولين انتخاب براي بيماران است. مگر اینکه به دلایلی با اين روش نتوان مشكل بيماران را حل كرد كه در اين صورت به طرف جراحي باز مي‌رويم. البته بيش از 90% موارد با همين روش درمان مي‌شوند.

 چرا اين روش از جراحي باز بهتر است؟

به چند دليل؛ يكي اينكه طول زمان عمل بسيار كوتاه است و مريض بيش از 4 ساعت در بيمارستان نخواهد بود. موضوع مهمتر اینکه بيهوشي ندارد و با بي حسي موضعي انجام مي‌شود. به اين دليل كه ستون فقرات دستكاري نمي‌شود عوارض حين عمل و بعد از عمل ندارد.

مهم‌ترين مساله اين است كه بيمار فورا و بعد از نهايتا دو روز استراحت به جريان زندگي باز مي‌گردد. اين روش محدوديت ندارد و هر چند بار كه بخواهيم مي‌توانيم از اين روش استفاده كنيم. با این روش می توان همزمان بیش از یک دیسک را لیزر کرد. اين ها اولويت‌هايي است كه باعث مي‌شود اين روش را انتخاب كنيم. سوالي كه بيشتر افراد دارند در مورد برگشت پذيري است كه اين عمل به هيچ عنوان برگشت پذير نيست. درمان قطعي است و اين مواردي است كه معمولا مطرح مي‌كنيم.

اگر ديسك دچار پارگي شده باشد باز پيشنهاد شما ليزر است؟  

– بله باز هم همين روش را پيشنهاد می کنیم.

چه تضميني وجود دارد كه پارگي ديسك دوباره برنگردد؟ 

– معمولا بالاي 90% از موارد اين عمل‌ها برگشت ندارند مگر اينكه مورد خاصي وجود داشته باشد.

بعضی از بيماران به دليل عصب سياتيك كمر دردهای شدیدی دارند، به اين افراد هم جراحي با ليزر را پيشنهاد مي‌كنيد؟ 

– بیرون زدگی دیسک های کمری و فشار بر روی عصب سیاتیک باعث بروز درد عصب سیاتیک می شود که معمولا درد به پاها منتقل شده و بازهم لیزر کردن دیسک، فشار را بر روی عصب سیاتیک از بین می برد.

 بعضی از بيماران هم بعد از چند سال مشكل ديسك و جراحی نکردن دچار پا درد می شوند و می لنگند آيا بعد از عمل با ليزر مشكل لنگیدنشان حل می شود؟

– معمولا کسانی که تنگی کانال دارند همزمان علاوه بر لیزر درمانی درمان دیگری هم به کار می رود که در کل فشار در ناحیه ی کانال نخاعی را کاهش می دهد.

برای بیمارانی که عمل جراحي انجام داده اند و به هر دليلي جراحي با موفقيت همراه نبوده چه توصيه‌اي داريد؟

– دستکاری ستون فقرات و به هم خوردن آناتومی به دنبال جراحی باز باعث چسبندگی در ناحیه ی عمل شده و این مسئله باعث می شود که بیمار دردهای بسیار شدیدی را تجربه کند. چسبندگی ممکن است چند ماه و یا چند سال بعد از عمل بوجود بیاید، برای این نوع بیماران معمولا از روش های ترکیبی مثل لیزر، رادیو فرکانسی و نورولیز استفاده می شود تا چسبندگی آزاد شود. معمولا در این روش از اپیدوروسکوپ استفاده می شود که مثل هر آندوسکوپی دیگری محل ضایعه در دید مستقیم قرار می گیرد. در نهایت اگر این بیماران به هر دلیلی با روش های مرسوم درمان نشوند استفاده از دستگاه محرک نخاعی مشکل این بیماران را بر طرف می کند.

 بيماری بيست سال پيش ديسك كمر خود را جراحی كرده‌، امروز بعد از گذشت بيست سال اگر بخواهد با ليزر عمل كند مشكلي ندارد؟ 

– نه ما در اين روش محدوديت زماني نداريم.

علاوه بر درد مربوط به دیسک آیا دلایل دیگری هم برای کمر درد و گردن درد وجود دارد؟

– بله، حدود 30 درصد کمر دردها و 40 تا 50 درصد دردهای ناحیه گردن مربوط به درگیری مفاصل فاست اطراف ستون فقرات می باشند.

از نظر هزينه چطور، اين روش چقدر با جراحي باز فرق دارد؟

– هزينه‌هاي این روش خیلی کمتر از جراحی باز است.

آرتروز در کدامیک از مفاصل بیشتر اتفاق می افتد؟

– مفاصل زانو، لگن، شانه، گردن و کمر مفاصلی هستند که آرتروز در آن ها اتفاق می افتد. در هر قسمت از بدن این تخریب سبب ایجاد علائم و نشانه های خاصی می باشد.

آرتروز کمر در کدام مفاصل اتفاق می افتد؟

– مهره های کمر در محل دیسک ها با هم ارتباط دارند. علاوه بر این محل مهره ها دارای زوایدی هستند که سبب می شود هر مهره با مهره بالاتر و پایینتر از خودش در مفاصلی که در دو طرف مهره قرار دارند ارتباط برقرار نمایند. این مفاصل بسیار کوچک، مفاصل بین مهره ای یا مفاصل فاست (facet joint) نامیده می شوند. تخریب در این مفاصل می تواند سبب ایجاد آرتروز کمر یا سندرم فاست کمری شود.

علائم آرتروز ستون فقرات چیست؟

– درد: درد در ناحیه کمر که می تواند به پاها خصوصا پشت پا انتشار داشته باشد. این درد مشابه دردهای سیاتیکی می باشد.

محدودیت حرکت، درد در خم شدن به پهلوها، خم شدن به عقب یا چرخش می تواند محدودیت ایجاد نماید.

خشکی کمر: این خشکی عمدتا موقع بیدار شدن از خواب اتفاق می افتد.

تشدید درد با نشستن: درد با ایستادن و خصوصا در نشستن تشدید می شود. رانندگی در این بیماران می تواند بسیار دردناک باشد.

احساس خستگی در کمر: اسپاسم عضلات ثانویه به درد می تواند سبب ایجاد خستگی شود.

برای درمان آرتروز زانو با ليزر، كه بين ايرانيان بسيار شايع است نحوه درمان چگونه است و اين نكته كه گفته مي‌شود آرتروز درمان قطعي ندارد. در اين روش چقدر درست است؟

– آرتروز حقيقتا درمان قطعي ندارد. مثل ديابت و فشار خون، ولي ما بيمار را رها نمي‌كنيم و با دارو درماني بيماري را كنترل مي‌كنيم. آرتروز هم چنين است و درمان قطعي ندارد ولي ما مي‌توانيم بيماري را كنترل كنيم. با ليزر يا استفاده از سلول درماني و روش‌هاي مختلف ديگري كه ليزر در اين زمينه بسيار موفق بوده است، بيمار سالي يك يا دوبار ليزر درماني مي‌شود و دردهاي او به راحتي كنترل مي‌شود. استفاده از ليزر عوارض خاصي ندارد. تنها نکته ای كه مطرح است تفاوت در نياز به مراجعه بين بيماران مختلف است كه بيمار سالي يك یا دوبار نياز به مراجعه و ليزر درماني دارد.

ليزر درماني را براي آرتروز در مراحل اوليه بیماری مناسب مي‌دانيد؟

– لیزر در بیمارانی که تمایل به تعویض مفصل زانو ندارند و یا کاندید تعویض مفصل نمی باشند، می تواند کمک کننده باشد.

اهمیت تشخیص صحیح درگیری مفاصل فاست ستون فقرات

با توجه به اینکه علائم درگیری این مفاصل با بیرون زدگی دیسک های ستون فقرات تا حدی شبیه به هم هستند، تشخیص این درگیری بسیار مهم است.

تشخیص این بیماری چگونه انجام می شود؟

– مهمترین مسئله برای تشخیص، معاینه ی بالینی است. انجام گرافی ساده می تواند کمک کننده باشد، ولی سی تی اسکن ستون فقرات قدرت بالایی در تشخیص مشکل این مفصل دارد. مطمئن ترین و قطعی ترین تشخیص بلوک مفصل فاست می باشد.

درباره سردردهاي مزمن از جمله ميگرن چطور؟ به چه دلیلی بيماران از ميان درمان ها و روش های دیگر ليزر را انتخاب می کنند؟ 

– تا به حال برای میگرن روش درمانی قطعی وجود نداشته است. دارو درمانی تا حدودی درد بیماران را تسکین می دهد. در چند سال اخیر لیزر درمانی توانسته این بیماری را درمان کند. در بعضی موارد بیرون زدگی دیسک گردن علائمی شبیه سر دردهای میگرنی را برای فرد ایجاد می کند. بنابراین انجام ام آر آی گردنی در تمام بیمارانی که عنوان سر درد میگرنی را یدک می کشند لازم است.

موفقیت این روش در درمان سر درد میگرنی چقدر است؟

– این روش بهترین درمان با ضریب موفقیت بالای 90 درصد می باشد.

آیا لیزر درمانی در کنترل دردهای سرطانی نقشی دارد؟

– بله، بيماراني كه به سرطان هاي پيشرفته مبتلا هستند معمولا دردهاي شديدي را تجربه مي‌كنند. كنترل اين دردها با دارو امكان پذير نيست. در اين موارد مي‌گوييم اعصاب قسمتي از بدن كه منشا درد است، توسط لیزر يا راديو فركانسي براي مدت خاصي از كار می افتد و انتقال درد انجام نمی شود. بعد از مدتي كه معمولا 4 تا 6 ماه است بيمار مي‌تواند يك مرحله ديگر اين روش را انجام دهد و تا زماني كه زندگي مي‌كند دردها قابل كنترل می شود.