افرادی که با معلولیت مادرزاد متولد می شوند یا کسانی که به دلیل حادثه ای نقص عضو پیدا می کنند؛ هر دو گروه با چالش های بزرگی رو به رو خواهند شد.

زندگی به روال معمول و یافتن راهی جهت ورود به حیطه ای که به آن علاقه دارند؛ مسائل جدی زندگی افراد معلول است. به طوری که حتی برخی از افراد آمپوته به ورزش حرفه ای در زمین های بازی، استخر یا روی یخ علاقه دارند. متاسفانه برای برخی از این افراد ورود یا بازگشت به ورزش ساده نیست. پیشرفت جهان در پروتز سازی باعث افزایش ورود آمپوته ها به ورزش با استفاده از پروتز شده است.

در ادامه مطلب به موضوع ورزش افراد دارای نقصان عضو خواهیم پرداخت.

ورزش با پروتز

قطع یا نقصان عضو در ورزشکاران تاثیرات مخربی بر سلامت جسم و روان، فعالیت های فیزیکی و زندگی اجتماعی آن ها می گذارد. پروتز ها شانس دوباره ای به آمپوته های ورزشکار داده اند. علت و محل آناتومیک قطع عضو بر میزان توانایی ورزش فرد تاثیر مستقیم دارد.

اولین اظهارات ثبت شده در رابطه با قطع عضو ورزشکاران به سال ۱۹۰۴ میلادی بر می گردد. شخصی به نام جورج ایسر که پای چپ خود را در سانحه تصادف با قطار از دست داده بود و با پروتز چوبی خود در مسابقات المپیک تابستانی به رقابت با افراد سالم پرداخت. جورج ۶ مدال المپیکی شامل ۳ مدال طلا، در آن المپیک کسب کرد.

سال ۱۹۴۴ برای اولین بار از حرکات ورزشی جهت توان بخشی به افراد آمپوته استفاده شد. پس از اجرای مسابقات پارالمپیک بین المللی در سال ۱۹۶۰ میلادی، افراد آمپوته فرصت های بیشتری جهت شرکت در بازی های ورزشی پیدا کردند. پس از آن مسابقات المپیک هر ۴ سال به طور منظم اجرا می شود.

از جمله هایی که افراد دارای نقصان عضو در آن شرکت می کنند؛ باید به موارد زیر اشاره کرد.

راگبی با ویلچر

این بازی در سال ۱۹۷۷ در کانادا شکل گرفت و جز ورزش های المپیکی است. ورزشکاران این رشته دارای نقص ۴ عضو هستند و به ورزش با پروتز و ویلچر مخصوص راگبی می پردازند.

قوانین این بازی از قوانین بسکتبال با ویلچر، هاکی روی یخ، هندبال و راگبی شکل گرفته و یک ورزش ارتباطی مشابه فوتبال و راگبی است.

هر چند که زمین بازی راگبی با ویلچر و بسکتبال با ویلچر مشابه است؛ اما این ورزش ها با یکدیگر تفاوت دارند.

بسکتبال با ویلچر

این بازی پس از جنگ جهانی دوم در حدود سال های ۱۹۴۰ تا ۱۹۶۰ میلادی توسط آمریکایی ها شکل گرفت. در سال ۱۹۷۳ اولین جام جهانی بسکتبال با ویلچر برگزار شد.

قوانین بازی در بسیاری موارد مشابه بسکتبال افراد سالم است. یکی از قوانین متفاوت بسکتبال با ویلچر به تکنیک traveling مربوط می شود. این تکنیک زمانی درست انجام می شود که بازیکن پس از دریبل یا دریافت توپ بیش از دو بار به چرخ های ویلچر خود دست بزند.

در ادامه نیز باید حرکت کند و توپ را به زمین برند؛ سپس آن را شوت کند. ورزش با پروتز و ویلچر مخصوص تعبیه شده برای این نوع بسکتبال، وضع قانون متفاوت اما مربوط را ممکن کرده است. در بسکتبال با ویلچر، این وسیله جز بدن بازیکن محسوب می شود.

مسابقه موتور

ممکن است که هیچ ورزشی به اندازه مسابقات موتور سواری X-Games رقابتی نباشد. هم چنین بر اساس دستاوردها و تجارب ممکن است که هیچ قهرمانی در مسابقات X-Games به سان برنده مدال طلا یعنی مایک شولتز آمپوته نباشد.

مایک شولتز اتومبیل ران حرفه ای وسط یک مسابقه اتومبیل برفی به دنبال تصادفی، دچار قطع عضو در ناحیه پا شد. مایک نسبت به چگونگی بازگشت به مسابقات اتومبیل رانی نگران بود. علاقه او سبب شد که در طراحی پروتز خود به مهندسان کمک کند که تمام حرکات مورد نیاز جهت بازگشت و رسیدن به اوج قبل از حادثه را در ساخت پای مصنوعی او لحاظ کنند. در نتیجه بازگشت او به ورزش با پروتز مخصوصش ممکن شد.

پس از آن مایک شولتز جهت کمک به سایر ورزشکاران آمپوته و نقصان عضو شده، جهت بازگشت به ورزش با پروتز های اختصاصی، یک شرکت ساخت اعضای مصنوعی به نام BioDapt تاسیس کرد.

دو میدانی

اسکار پیستوریوس معروف به سریع ترین انسان بدون پا است. در ۱۱ ماهگی هر دو پای او را از زانو به پایین قطع کردند. با وجود آمپوته هر دو پا و با عشق، به ورزش با پروتز های مختلف و مخصوص در چندین رشته ورزشی از جمله راگبی با ویلچر، واترپلو و کشتی آزاد المپیک پرداخت. اسکار در سن ۱۸ سالگی به عنوان نماینده آفریقا جنوبی برنده مدال طلای پارالمپیک دو و میدانی معلولین شد.

او پس از دریافت مدال نقره دو و میدانی ۴۰۰ متر در آفریقای جنوبی، به مسابقات دو و میدانی انسان های سالم وارد شد.

فدراسیون جهانی دو و میدانی پس از تحلیل ورزش با پروتز های معروف به چیتا، حضور پیستوریوس را در مسابقات رسمی ممنوع اعلام کرد. سرانجام در سال ۲۰۰۸ پس از پیگیری های اسکار پیستوریوس، مجوز ورود او به مسابقات انسان های سالم صادر شد.

ورزش با پروتز های کربنی

تا کنون ایرادات بسیاری به اسکار پیستوریوس به دلیل ورزش با پروتز وارد شده است. کارشناسان دو و میدانی نسبت به حضور پیستوریوس در مسابقات انسان های سالم و ورزش با عضو مصنوعی او، نگران هستند. هراس آن ها به دلیل ورود تکنولوژی به ورزش است.

سایر ورزش ها و اعضا مصنوعی

ورزش هایی که اعضای قسمت بالایی تنه را درگیر می کند؛ دارای حرکات بسیار زیاد و تخصصی هستند. با این حال انجام اعمال لازم جهت ورزش با پروتزهای مخصوص امکان پذیر است.

ورزش هایی از جمله گلف، سافت بال، دوچرخه سواری، اسکی روی یخ، هاکی، بیس بال، ماهیگیری، قایق رانی، تیر اندازی با کمان، بولینگ و مواردی دیگر به پروتز های مخصوص و سفارشی مجهز شده اند. به طوری که علاقه مندان به حیطه تولید پروتزها، اعضای مصنوعی را همچون پروتزهای مخصوص مایک شوتلز و اسکار پیستوریس ساخته اند. هدف از ساخت اعضا مصنوعی ویژه افزایش امکان انجام حرکات لازم برای ورزش با پروتز است.

اهمیت پروتز در ورزش های حرفه ای

با پیشرفت روز افزون در زمینه طراحی و ساخت اعضا مصنوعی امید است که بستر مناسب جهت ورزش با پروتزهای اختصاصی برای معلولان با ناتوانی های فیزیکی گسترده تر فراهم شود.

ممکن است صحبت از کاربد اعضا مصنوعی جهت افزایش توانمندی افراد سالم در ورزش های حرفه ای، عجیب به نظر رسد. مزایای پروتز در برخی موارد قابل توجه است. بسکتبالیست ها به طور معمول با گذشت زمان دچار فرسودگی و تحلیل مفاصل زانو می شوند.

حال اگر امکان استفاده از پروتزهای مقاوم و تحلیل نیافتنی جهت جای گذاری در محل مفاصل بسکتبالیست ها وجود داشته باشد؛ توان فیزیکی و رقابت بازیکنان افزایش پیدا می کند.

برخی تحلیل گران اظهار دارند که در ورزش با پروتز، اعضا مصنوعی اختصاصی شده؛ مانند پاهای تیغه مانند پیستوریوس و پای مایک شولتز به نفع آمپوته استفاده کننده عمل می کنند. با وجود این پیشرفت ها هم چنان آزمایشی جهت بررسی تاثیر ورزش بر سلامت فیزیکی، روحی و روانی افراد دچار نقص عضو، انجام نشده است.

با وجود قوانین اعمال شده مربوط به ورزش معلولان گاه شاهد قوانین ناعادلانه و دستورهای اجرایی مربوطه هستیم. امید است با آگاهی بیشتر از نیازهای معلولان جهت ورزش با پروتزها، شرایط بازی منصفانه ای برای این افراد فراهم شود

در نتیجه

در طول این مقاله در رابطه با اهمیت ورزش با پروتز صحبت کردیم. در این باره گفته شد که بسیاری از ورزشکاران حرفه ای پس از قطع عضو با استفاده از اعضای مصنوعی ورزش خود را ادامه داده اند. به همین جهت امروزه افراد مشغول در حیطه تولید اعضای مصنوعی، در تلاش هستند که بهترین پروتزها را جهت ورزش تهیه کنند.

به طوری که علاوه بر ورزش های ذکر شده در طول مقاله، بسیاری از ورزش های دیگر نیز با استفاده از اعضای مصنوعی قابل اجرا باشند. همچنین در نهایت نیز به کاربرد پروتزها برای ورزشکاران سالم اشاره کردیم. بنابراین دانستید که با استفاده از این اعضای مصنوعی نه تنها زندگی ادامه دارد؛ بلکه ورزش نیز قابل انجام است.

Source: www.kenneyorthopedics.com, www.pubmed.ncbi.nlm.nih.gov, www.isaarsci.ir