نقص یا قطع عضو اغلب بر اثر بروز بیماری، وقوع حادثه یا به صورت مادرزادی رخ می دهد. این رویداد عوارض عاطفی و روحی قابل توجهی به همراه دارد. فرآیند توانبخشی پس از قطع یا نقص عضو، هدف مشترک علم پزشکی و تکنولوژی بود. با گذشت زمان و پیشرفت علم این هدف با خلق پروتز، جامه عمل به خود پوشاند.

اندام مکانیکی پروتز جهت اتصال به اندام باقی مانده به قطعه ای به نام سوکت پروتز نیاز دارد. سوکت به دلیل اتصالی که بین اندام ها ایجاد می کند؛ راندمان های مفیدی را به همراه دارد. تحمل وزن در کل سیستم پروتز، ایجاد چسبندگی مطلوب، تناسب صحیح بین اندام ها از جمله عملکردهای مفید این وسیله به شمار می رود.

گسترش علم و فناوری منجر به تولید انواع گوناگون این محصول با کارایی های متفاوت در جنس های مختلف شده است. پروتزها و سوکت آن ها براساس وضعیت اندام ها و مختص افراد طراحی و ساخته می شوند.

باید توجه داشته باشید که پس از نصب پروتزها جهت بررسی سوکت ها، به صورت دوره ای به پروتزیست (پزشک متخصص پروتز) مراجعه کنید. همچنین نهایت تلاش خود را جهت مراقبت از سوکت پروتز به منظور جلوگیری از بروز هرگونه التهاب و زخم انجام دهید. آنچه در این مقاله به توضیح آن ها می پردازیم:

•     آنچه که در رابطه با این محصول باید بدانید!
•     اصطلاحاتی رایج در رابطه با این قطعه
•     پیشرفت علم چه تاثیری بر این محصول دارد؟
•     آیا این قطعه با گذشت زمان، نیاز به بازبینی و تنظیم مجدد دارد؟
•     چگونه باید از این وسیله خود مراقبت کرد؟

آنچه که در رابطه با با سوکت پروتز باید بدانید!

این قطعه مهم ترین جنبه پروتز محسوب می شود. این قطعه در بالاترین قسمت پروتز قرار دارد. اتصال بین استامپ یا همان اندام باقی مانده با پروتز توسط سوکت انجام می شود. این محصول متناسب با اندام و وضعیت بدنی هر فرد به صورت دستی یا توسط پرینترهای سه بعدی، طراحی و ساخته می شود. این سوکت با استفاده از جنس مناسب و ضد حساسیت قابلیت تولید را دارد. طراحی متناسب آن منجر به بهره وری راحت توسط افراد شده است. اغلب سوکت پروتز از مواد ترموپلاستیک یا لمینت و متناسب با استامپ بیمار قالب گیری و ساخته می شود.

در واقع این قطعه هسته مرکزی پروتز محسوب می شود. به طوری که موظف است که تمام جنبه های عملکرد پروتز مناسب را شامل شود. به طور مثال: این قطعه به آمپوته  اجازه می دهد که وزن خود را بر پروتز قرار دهد. بنابراین شکل و اندازه این قطعه بسیار اهمیت دارد. هر گونه شکل و اتصالات نامناسب موجود در این قطعه منجر به ایجاد احساس ناراحتی همراه با درد، زخم یا تاول می شود.

پیشرفت علم چه تاثیری بر سوکت پروتز دارد؟

امروزه با پیشرفت علم رشد چشمگیری در زمینه های پزشکی حاصل شده است. از جمله آن ها این قطعه است. پیشرفت های حاصل در طراحی سوکت، از جنس سخت پلاستیکی و چوبی این فناوری را  به جنس منعطف و نرم تغییر داده است. جهت طراحی این محصول مختص افراد از اصول مکانیکی خاصی استفاده می شود. اصول مکانیکی طراحی سوکت نیز با پیشرفت علم روندی صعودی با بهره وری مفید یافت.

تغییرات حاصل شده؛ مزیت های زیر را به همراه دارد:

۱-  اتصال راحت تر به استامپ

۲- باعث توزیع یکنواخت وزن بر این قطعه می شود.

۳- تعادل در گردش سوکت پروتز و استحکام پروتز را به همراه دارد.

۴- افزایش طول عمر استفاده از این محصول را شامل می شود.

۵- طیف کامل و متنوعی از حرکات مشترک را به همراه دارد.

۶- منجر به کاهش مشکلات و حساسیت های پوستی می شود.

۷- پیوست و حذف سریع این قطعه

۸- طراحی مدل های منعطف این محصول

در نهایت گسترش علم منجر به خلق این محصول در انواع مختلف و با قابلیت های کاربردی شده است. این فناوری به طور مداوم با اصلاحات مدرن و گوناگونی در عرصه پروتزها ارائه می شود. به مرور زمان و طراحی این مصحول منعطف، احساس نزدیکی بیشتری نسبت به اندام مصنوعی دارید. به عبارتی آن را جزیی از بدن خود به حساب می آورید.

آیا سوکت پروتز با گذشت زمان نیاز به بازبینی و تنظیم مجدد دارد؟

در پاسخ به این سوال باید بگوییم که انسان با گذشت زمان همراه با رشد سنی، رشد جسمی هم دارد. هنگامی که تغییر اندازه در لباس های شما رخ می دهد؛ به دنبال تعویض یا خرید لباس دیگری هستید. این قطعه نیز باید با کوچکترین تغییر در بدن افراد،   تعویض شود. بنابراین این محصولات نیز با تغییر بدن باید تغییر اندازه دهند.

بهتر است بدانید که افراد دارای نقص عضو تحتانی که از پای مصنوعی استفاده می کنند؛   باید بین هر ۶ تا ۱۲ ماه جهت چکاپ به پزشک پروتزیست خود مراجعه کنند. چکاپ دوره ای توسط پروتزیست،   به منظور کسب اطمینان لازم جهت تنظیم مجدد این قطعه انجام می شود.

اگر چکاپ های دوره ای انجام نشود؛ آسیب های جدی را به همراه دارد. تراز سوکت پروتز با کوچکترین نوسان وزن (افزایش یا کاهش وزن) دچار تغییر می شود. به طوری که هر گونه تغییر در تراز سوکت ضررهای جبران ناپذیری را در اندام های باقی مانده به جای می گذارد.

لازم به ذکر است که افرادی که به تازگی دچار قطع عضو شده اند؛ شکل و اندازه ی استامپ آن ها به مرور تغییر می کند. از آنجا که شکل عضو باقی مانده شروع به تغییر می کند؛ کم کم استفاده از این قطعه راحت تر می شود. اگر اندازه استامپ شما به میزان قابل توجهی تغییر کرد؛ حتماً این موضوع را با پروتزیست خود در میان بگذارید. در بعضی مواقع باید به تهیه مدل جدیدی از سوکت پروتز بپردازید.

چنانچه در برخی مواقع پروتزیست همراه با پروتز دارو نیز  تجویز کرد؛ بیمار باید حتماً قبل از مراجعه به پزشک دارو را در زمان مشخص شده؛ مصرف کند. اطلاع از این موضوع نیز حائز اهمیت است؛ زیرا مصرف به موقع دارو منجر به کاهش ورم استامپ و در نهایت نصب راحت این قطعه می شود.

چگونه باید از سوکت پروتز خود مراقبت کرد؟

همواره پیشگیری بهتر از درمان است. بنابراین با مراقبت از این قطعه از بروز هرگونه آسیب جدی خودداری کنید. چنان که مراقبت از سوکت به اندازه مراقبت از استامپ حائز اهمیت است.

در طول روز زمانی را به تمیزی این قطعه اختصاص دهید. جهت انجام این کار تنها باید از دستمال مرطوب استفاده شود. لازم به ذکر است که تحت هیچ عنوان از آب و صابون جهت تمیزی آن استفاده نکنید. تمیزی سوکت باید قبل از نصب پروتز انجام شود. در صورت سهل انگاری در این زمینه، با آسیب هایی از قبیل: بوی بد، مشکلات پوستی، التهاب و قرمزی پوست، تجمع باکتری ها و در نهایت عفونت مواجه می شوید.

اغلب پروتزها دستورالعمل های مراقبتی خاص خود را دارند؛ اما در غیر این صورت از پروتزیست خود کمک بگیرید. بهتر است بدانید که مراقبت از سوکت پروتز طول عمر آن را افزایش می دهد.

کلام آخر

توانبخشی نقص عضو فرآیندی در حال رشد است. این فرایند از طراحی و روند متفاوتی جهت بهبود وضعیت افراد استفاده می کند. تجربه و دانش تخصصی پروتزیست در طراحی بهترین طرح سوکت پروتز متناسب با شیوه زندگی و وضعیت بدن به شما کمک می کند. این قطعه که از بدن شما محافظت می کند؛ باید از وزن شما در زمان پیاده روی پشتیبانی کند و شما را در کنترل قطعات پروتز یاری دهد.

در تجزیه و تحلیل این مقاله به تاثیر علم در روند طراحی کاربردی این قطعه، چگونگی مراقبت از آن و چکاپ مداوم سوکت اشاره کردیم.

 Source: www.kenneyorthopedics.com, www.link.springer.com