درد و تورم پس از آمپوتاسیون در اندام باقی مانده

پس از آمپوتاسیون قسمت باقی مانده از اندام قطع شده ممکن است دردناک باشد. علت این امر شامل موارد زیر می شود:

• عفونت پوست
• عفونت بافتی عمیق (به عنوان مثال، استئومیلیت، عفونت پیوند عروقی)
• نقاط فشار با یا بدون شکستگی پوست
• تومور عصب
• ایسکمی اندام
• درد فانتوم

عفونت و شکستگی پوست دارای علائم واضح و قابل مشاهده است و باید مورد رسیدگی قرار گیرد. تشخیص عفونت عمیق ممکن است دشوار باشد چرا که به دلیل تورم و اریتما داخلی ممکن است تا زمانی که درد به وجود آمده و برای مدتی ادامه داشته باشد، نتوان متوجه عفونت شد؛ علائم سیستمیک مانند تب و یا تُندتپشی (تاکی‌کاردی) ممکن است در مراحل اولیه به وجود آیند و نباید نادیده گرفته شوند. تومور عصب دردناک می تواند در هر عصب بریده شده (در نتیجه جراحی یا تروما) رخ دهد و ممکن است باعث ایجاد درد کانونی شود که به واسطه تزریق موضعی بی حسی به طور موقت (به عنوان یک مانور تشخیصی) مسدود می شود. بیمارانی که به دلیل بیماری ایسکمیک عروقی مجبور به قطع عضو شده اند، در معرض خطر ابتلا به ایسکمی بیشتر قرار می دهند، که ممکن است تشخیص آن مشکل باشد، اما ممکن است از طریق تنش O2 بسیار کم ورا پوستی ( کمتر از 20mmHg) بر روی پوست اندام دفاعی مشخص شود. درد اندام فانتوم را می توان زمانی که علت های ضروری پزشکی بیشتری رد شدند، در نظر گرفت.

اگر هیچ اختلال پزشکی وجود نداشته باشد که بتواند علت درد باشد، ماساژ اندام باقی مانده گاهی اوقات درد را از بین می برد. اگر ماساژ ناکارآمد باشد، ممکن است از مسکن استفاده شود. به طور معمول داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی یا استامینوفن مورد استفاده قرار می گیرند، اما گاهی اوقات از داروهای اپیئوید استفاده می شود. اگر این اقدامات درد را تسکین ندهند یا بیماران نیاز به درمان طولانی مدت اپیئویدی داشته باشند، ممكن است مشاوره با متخصص مدیریت درد نیاز باشد و درمان می تواند شامل استفاده از دستگاه های مكانيك (مثلا ارتعاش دهنده)، فراصوت و داروهایی نظير داروهای ضد افسردگی و ضد تشنج ها باشد.

گاهی درد در اندام های دیگر یا در ناحیه هیپ، ستون فقرات، شانه ها یا گردن احساس می شود. این درد ممکن است به این دلیل باشد که پوشیدن پروتز باعث می شود که بیماران نحوه راه رفتن یا تراز بدن خود را تغییر دهند و یا مجبور شوند حرکات تکراری انجام دهند. انجام تمرینات کششی و تقویت خاص به طور مرتب می تواند به جلوگیری یا از بین بردن این نوع درد کمک کند. متخصص طب فیزیکی می تواند برنامه تمرین مناسب را برای شما طراحی کند.

درد فانتوم

بسیاری از بیماران در برخی مواقع درد فانتوم را تجربه می کنند. جنبه فانتوم این نیست که درد واقعی باشد، بلکه محل درد است که در اندام قطع شده است. احتمال ایجاد درد فانتوم در زمانی که که درد قبل از قطع عضو شدید یا طولانی مدت باشد، بیشتر است. در برخی موارد بسته به مکانیزم قطع عضو (به عنوان مثال، آمپوتاسیون ترومایی در مقابل جراحی انتخابی) ممکن است درد شدید باشد.

درد فانتوم اغلب پس از قطع عضو بسیار شدیدتر است و با گذشت زمان کاهش می یابد. درمان های بی حسی پس از جراحی در دسترس هستند و برای کاهش درد برای تحمل اولیه وزن پروتز توصیه می شود. برای بسیاری از بیماران، درد فانتوم زمانی که پروتز را نپوشیده اند، شایع تر است (چون اندام و رابط هیچ ارتباطی ندارند)، به عنوان مثال در شب. استفاده از بی حسی نخاعی به همراه بیهوشی عمومی در طول جراحی می تواند احتمال به وجود آمدن این درد را کاهش دهد.

برخی از درمان های غیر دارویی دیگر وجود دارند که ممکن است به برنامه درمان اضافه شوند، از جمله تحریک عصبی الکتریکی پوستی (TENS)، طب سوزنی و تحریک نخاعی.

احساس فانتوم

اکثر بیماران حس فانتوم را تجربه می کنند. احساس فانتوم به حسی گفته می شود که فرد پس از قطع عضو هنوز احساس می کند که اندام وجود دارد. احساس فانتوم می تواند در ابتدای طول دوره بعد از عمل دردناک باشد. با این حال در بیشتر افراد درد از بین می رود. احساس فانتوم برای آمپوته جدید می تواند یک مشکل باشد، به خصوص در شب هنگامی که آنها مجبور به استفاده از سرویس بهداشتی هستند و پروتز خود را نپوشیده اند و گمان می کنند که عضو قطع شده هنوز وجود دارد. متخصصین پروتز توصیه می کنند که شب ها یک وسیله حفاظتی برای محافظت از آمپوته در مقابل آسیب دیدگی پوشیده شود.

تورم اندام باقی مانده

پس از قطع عضو اندام باقی مانده در زمانی که فرد لاینر را نپوشیده است (مثل زمان خواب)، تمایل به متورم شدن دارد. در نتیجه ممکن است بیماران پس از بیدار شدن برای پوشیدن پروتز دچار مشکل شوند. استفاده از سفت کننده (جوراب الاستیک برای کنترل تورم) یا باند الاستیک در هنگام خواب می تواند به جلوگیری از تورم در طول شب کمک کند. قبل از پوشیدن پروتز، سفت کننده یا باند برداشته می شود.

در آب و هوای گرم و مرطوب، اندام باقی مانده ممکن است متورم و دچار تعریق شود و پوشیدن پروتز را دشوار نماید. دوش گرفتن بلافاصله قبل از قرار دادن پروتز ممکن است به این مشکل کمک کند. در 2 دقیقه آخر دوش، بیماران باید اندام باقی مانده را زیر آب سرد نگه داشته و بلافاصله پس از خشک شدن، پروتز را روی آن قرار دهند. پس از گذشت 5 تا 10 دقیقه فرد باید سریعا پروتز را بیرون آورده و دوباره بپوشد. این استراتژی کمک می کند تا اندام باقی مانده تا آنجا که ممکن است به داخل سوکت برود. اگر دوش سرد به راحتی در دسترس نیست، بیماران می توانند اندام باقی مانده را در یک باند الاستیک برای 5 تا 10 دقیقه بسته و سپس سعی کنند تا پروتز را بپوشند.

source: msdmanuals.com, msdmanuals.com

مرکز ارتوپدی فنی تهران ، سفارش و ساخت پروتز