با توجه به افزایش تقاضا در زمینه استفاده از انواع پروتزها در دو دهه گذشته فنآوری های مرتبط با ساخت انواع پروتز پیشرفت چشم گیری داشته است. پیشرفت در این زمینه به حدی بوده است که افراد دچار قطع عضو زیر زانو و قطع عضو بالای زانو این امکان را دارند که بدون هیچگونه لنگیدن راه بروند و به فعالیت های روزانه خود بپردازند.

افرادی که دچار قطع عضو در ناحیه بالا یا پایین زانو شده اند هرکدام از پروتزهای مخصوص متناسب با شرایط خود استفاده می کنند. برای آشنایی بیشتر با پروتز پا در ادامه مقاله با ما همراه باشید.

انواع پروتز پا

پروتز پا به دو دسته پروتز مصنوعی بالای زانو و پروتز مصنوعی زیر زانو تقسیم می شوند. در شرایطی که فرد دچار قطعی پا از ناحیه بالای زانو شده و بیشتر پای خود را از دست داده باشد از پروتز بالای زانو استفاده
می کند. در چنین شرایطی فرد باید از پروتزی استفاده کند که حرکت مفصل زانوی از دست رفته را بازسازی نماید و قابلیت تحمل فشار و وزن بالا را دارد.

در شرایطی که قسمت های پایین پا آسیب دیده باشد و فرد از ناحیه زیر زانو دچار قطع عضو شود از پای مصنوعی زیر زانو استفاده می کند. این نوع پروتزها شامل سوکت، ساق و پنجه می شوند.

سوکت در واقع مهم ترین بخش پروتز است که پروتز(پای مصنوعی) را به عضو باقی مانده (استامپ) متصل می کند. در صورتی که طراحی و ساخت سوکت با دقت و ظرافت انجام شود از بسیاری مشکلات بعدی پیشگیری می شود.

پروتز چگونه طراحی می‌شود؟

برای اینکه پروتز بیشترین هماهنگی را با آناتومی افراد داشته باشد طراحی پروتزهای مختلف از جمله پروتز پا به صورت کاملا شخصی انجام می شود. طراحی شخصی پروتز سبب می شود که کمترین میزان فشار و ناراحتی به بیمار اعمال شود.

بعد از قالب گیری طراحی سوکت به صورت کاملا اختصاصی انجام می شود. فاصله بین سوکت و زمین توسط ساق فلزی یا کربنی پر می شود. فیلرهای به کار رفته در تهیه پروتز از فوم های مخصوص هستند که تحت عنوان پدیلن شناخته می شوند.

وزن پایین و استقامت بالا از ویژگی های منحصر به فرد این مواد هستند. بخش مچ و پنجه پای مصنوعی نیز کاملا متناسب با وزن  و سطح فعالیت بیمار از مواد ترموپلاستیکی، آلیاژهای فلزی و فایبر کربن و فایبرگلس ساخته می شوند.

نکته بسیار مهم در طراحی پروتز پا این است که معمولا طراحی این پروتزها به گونه ای انجام می شود که قابلیت پوشش نوسانات وزنی و حجمی را داشته باشد. با این وجود در صورتی که تغییرات جسمانی فرد زیاد باشد ممکن است نیاز به ایجاد اصلاحات و تغییراتی در پروتز باشد.

با توجه به پیشرفت های حاصل شده در حوزه فنآوری امروزه طراحی و تولید بسیاری از قطعات پروتز پا توسط پرینترهای سه بعدی انجام می شود. به این ترتیب تغییرات ناشی از خطای انسانی در مراحل قالب گیری و ساخت سوکت به حداقل می رسد.

پروتز موقت چیست؟

جایگذاری پروتز مربوط به زمانی می شود که قسمت آسیب دیده به طور کامل بهبود پیدا کرده است. در صورتی که پای قطع شده با گذشت زمان بهبود کامل پیدا کرد و به اندازه ثابتی رسید بیمار این امکان را دارد که از پروتزهای موقت یا مقدماتی استفاده کند.

در واقع کار توانبخشی فرد با پروتز موقت شروع می شود و استفاده از آن ۳ الی ۶ ماه ادامه پیدا می کند. بدن در برابر این نوع پروتزها دچار تغییراتی می شود. با این تغییرات شکل محل آسیب دیده تثبیت شده و شرایط برای استفاده از پروتزهای دائمی فراهم می شود.

علاوه بر این در مدت استفاده از پروتزهای موقت فرد به درک مناسبی از شرایط جدید می رسد. قابل ذکر است که ساخت پروتزهای مقدماتی با هزینه کمتری نسبت به پروتز دائمی انجام می شود.

اهمیت نظافت و نگهداری از پروتز‌های پا

علاوه بر طراحی و ساخت پای مصنوعی توجه به نکات مراقبتی و نگهداری از پروتز نیز در حفظ کارآیی آن موثر است. لازم است که عضو قطع شده هر شب شسته و کاملا خشک شود. لازم به ذکر است که باقی ماندن رسوبات صابون سبب تحریکات پوستی می شود.

بخش های داخلی پروتز نیز باید در فواصل زمانی کوتاه مدت شسته شوند. شستشوی این بخش ها مانع تجمع باکتری و آلودگی های دیگر می شود. جوراب های طبی تمیز نیز کمک موثری به کاهش آلودگی در این ناحیه می کند.

هزینه ساخت پروتز پا یا پای مصنوعی چقدر است؟

هزینه ساخت پای مصنوعی در شرایط مختلف متفاوت است. بر اساس نوع پروتز و شرایط فرد هزینه فرق می کند. پس از انجام بررسی های لازم و تعیین نوع پروتز مورد نیاز فرد هزینه نیز مشخص می شود.

کیفیت و ویژگی پای مصنوعی نیز عامل مهمی در تعیین هزینه نهایی است. به عنوان مثال در صورتی که پروتز ضد آب باشد هزینه نهایی آن بیشتر خواهد بود.

علاوه بر این در صورتی که فرد از بیمه برخوردار باشد نیز بخشی از هزینه ها توسط بیمه تقبل می شود. هرچند درصد پوشش بیمه در بیمه گزاران مختلف متفاوت است.

نتیجه گیری

با استفاده از پای مصنوعی افراد دچار قطع پا زندگی کاملا طبیعی خواهند داشت. پیشرفت های حاصل شده در زمینه طراحی و ساخت پروتزها به حدی است که افرادی که از ناحیه ساق پاهایشان قطع شده بدون هیچگونه لنگیدن راه می روند.

پروتز پا بر اساس وضعیت قطع شدگی پا شامل پروتز زیر زانو و بالای زانو می شود. این پروتزها متشکل از سوکت، فیلر و پنجه هستند. سوکت مهم ترین بخش پای مصنوعی است.

برای اینکه پروتز مصنوعی پا بیشترین هماهنگی را با آناتومی فرد داشته باشد طراحی و ساخت پروتزها به صورت کاملا شخصی انجام می شود. برای اینکه شکل عضو آسیب دیده تثبیت شود و بیمار نیز شرایط جدید را بهتر درک کند معمولا قبل از استفاده از پروتز دائمی مدت ۳ الی ۶ ماه فرد از پروتز موقت استفاده می کند.