استفاده صحیح از پروتز و همچنین تمیز کردن و نگهداری آن به طور مرتب، به افزایش طول عمر و ماندگاری آن کمک می کند. برای سالم ماندن پروتز و همچنین کاهش هزینه های بسیار، نکاتی را باید رعایت کنید. آگاهی از چگونگی مراقبت و تمیز کردن پروتز، موجب استفاده بهتر و همچنین جلوگیری از آسیب های احتمالی می شود. اگر به دنبال اطلاع از راهکارهای مناسب جهت تمیز کردن پروتز هستید، بهتر است با ما همراه باشید و نحوه مراقبت و نگهداری از پروتز را فرا بگیرید.

پروتز چیست؟

پروتز در دنیای پزشکی، وسیله ای مصنوعی است که جایگزین عضو از دست رفته، می شود. پروتز همچنین به عنوان اندامی مصنوعی نیز شناخته می شود. پروتز، وسیله ای خارجی است که به گونه ای طراحی شده است که نیاز فرد به اندام از دست رفته را کمتر می کند. به طور معمول، قسمت های مختلف بدن از طرق مختلف، نظیر حادثه، جراحی، نقص هنگام تولد و موارد دیگر، از بین می روند.

انواع مختلفی از پروتز ها در دسترس افراد قطع عضو قرار دارد. به طور کلی، پروتزهای غیر فعال دستگاه هایی هستند که صرفاً جهت اهداف زیبایی استفاده می شوند. از طرفی دیگر، پروتز های فعال، دستگاه هایی هستند که وظایف عضو قطع شده را بر عهده می گیرند. در نتیجه، هر کدام از آنها برای اهداف مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند.

مراقبت از پروتز

استفاده صحیح و تمیز کردن پروتز به ماندگاری آن کمک می کند. بهتر است برای بازدهی بیشتر و استفاده بیشتر از پروتز خود، روش مشخصی را برای مراقبت از آن در نظر بگیرید. در غیر این صورت، نباید انتظار زیادی از این وسیله داشته باشید. زیرا پروتز نیز همانند هر وسیله دیگری، برای عملکرد بهتر، نیازمند مراقبت و نگهداری خاص خودش است. در ادامه برخی از نکات نگهداری از این وسیله را ذکر کرده ایم:

پوست و پروتز

یکی از بیشترین مشکلات افراد در استفاده از پروتز ها، التهاب پوست و ابتلا به درماتیت و آلرژی است. بر خلاف آسیب پوست در برابر پروتز، بیماری درماتیت، ناشی از تماس پوست با مواد پروتز است. این مشکل ممکن است موجب تشدید وضعیت پوست، بروز ضایعات پوستی، التهاب مزمن، آسیب سلولی و حتی سرطان شود. بسیاری از افراد به مواد خاصی حساسیت دارند و پوست آنها تحریک می شود. بنابراین، اگر متوجه تحریک اطراف اندام خود شدید، با پزشک پروتز یا متخصص پوست، برای تغییر روش درمانی مشورت کنید.

تمیز کردن پروتز باید روزانه انجام شود. تعریق بیش از حد باعث می شود که پوست سریع تر تجزیه شود و باکتری های موجود، منجر به عفونت های خطرناک می شوند. علاوه بر تمیز کردن پروتز، تمیز کردن محل قطع عضو نیز امری مهم است. گاهی اوقات افراد به دلیل احساس ناخوشایندی که زمان تمیز کردن پروتز و اندام مربوطه به آنها دست می دهد، تمیز کردن اندام را پشت گوش می اندازند. در این موارد بهتر است از دوست یا عضوی از خانواده بخواهید که این کار را برای شما انجام دهند.

بهداشت پوست

تمیز کردن پوست برای استفاده از انواع پروتز امری ضروری است. استفاده از اندام های پروتزی، گرما و تعریق پوست را به همراه دارند و منجر به رشد باکتری ها می شوند. اگر این باکتری ها در پروتز باقی بمانند، باعث بروز تحریکات پوستی و ساییدگی آن می شوند. پس بهتر است به تمیز کردن پروتز به طور جدی تری نگاه شود.

در صورت مشاهده بثورات و زخم های پوستی، از مواد ضد عفونی کننده بر پایه الکل در تمیز کردن پروتز و اندام مربوطه، استفاده نکنید. از صابون استفاده کنید و شست و شو را به صورت روزانه انجام دهید. بهره مندی از بهداشت مناسب، در رابطه با استفاده از پروتز، از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین، بهتر است به توصیه های پزشک گوش فرا دهید و اندام آسیب دیده را تمیز نگاه دارید.

تمیز کردن پروتز و اندام مربوطه، نوعی خود مراقبتی محسوب می شود. عدم انجام این کار، موجب بروز تاول های پوستی می شود. در این مواقع، بهتر است قرار ملاقات با متخصص پروتز را تنظیم کنید و استفاده از پروتز را تا زمان بهبود، متوقف کنید. پس از شروع مجدد استفاده از پروتز، آن را هر دو ساعت یک بار بردارید و به بررسی ناحیه مورد نظر بپردازید و از سلامت اندام پروتز مطمئن شوید.

سایر نکات تمیز کردن پروتز

۱. قسمت های چرمی را همیشه خشک و تمیز نگه دارید و در صورت امکان برای تمیز کردن از صابون استفاده کنید.

۲. برای راهنمایی بیشتر در مورد مراقبت از قطعات مکانیکی پروتز خود، با پزشک متخصص مربوطه مشورت کنید.

۳. صدای غیر عادی یا هر گونه مشکل دیگر را به متخصص پروتز گزارش دهید.

۴. قطعات مکانیکی یا اجزای مهم را خودتان تنظیم نکنید.

۵. از تنظیم قرار ملاقات های منظم، برای بررسی های معمول استفاده کنید.

۶. کابل ها یا نواحی آسیب دیده اندام خود را به متخصص پروتز گزارش دهید.

۷. اندام مصنوعی خود را در حالت افقی نگهداری کنید و آنها را صاف و در جای مناسب قرار دهید.

۸. استفاده از جوش شیرین، برای تمیز کردن پروتز و کاهش باکتری و بوی ناخوشایند ناشی از تعریق، کارساز خواهد بود.

۹. روزانه به بررسی پروتز و اندام مربوطه بپردازید. در صورت بروز هر گونه التهاب یا درد، آن را به پزشک گزارش دهید. زیرا ساییدگی ناشی از پروتز، معمولاً با تنظیمات ساده ای روی اندام پروتز، برطرف می شود.

۱۰. از روغن کودک برای جلوگیری از ترک و خشکی استفاده کنید. ۲ تا ۳ قطره را بر پوست خود ماساژ دهید، سپس آن را خشک کنید.  این اطمینان حاصل خواهد شد که لباس شما کمی رطوبت را حفظ می کند و باعث ترک خوردگی و پارگی نمی شود. البته بهتر است از جنس مرغوب لباس خود اطمینان حاصل کنید.

۱۱.  حداقل هفته ای یک بار از مالش الکل برای ضدعفونی کردن داخل جوراب خود استفاده کنید. الکل را  اسپری کنید یا روی آستر خود بمالید و بگذارید چند دقیقه بماند.  سپس دوباره آن را با آب گرم بشویید و مواد باقیمانده الکل را از بین ببرید.  الکل یک ماده خشک کننده است، بنابراین نیازی به خشک کردن آن نیست.

استفاده از لباس های پاکیزه

در فرآیند تمیز کردن پروتز و اندام مربوطه، لباس های مورد استفاده شما نیز، نقش مهمی دارند. زیرا پوشش شما در برخورد مستقیم با پوست قرار دارند. پس باید نهایت دقت را در شست و شوی لباس ها، داشته باشید. در ادامه به بررسی نکات این موضوع، می پردازیم.

۱. از آنجایی که لباس در تماس مستقیم با پوست شما است، باید روزانه آن را بشویید.

۲. جوراب های خود را روزانه جهت جلوگیری از بروز عفونت و قارچ های پوستی، بشویید.

۳. جوراب ها را با دست و آب ولرم و صابون بشویید.

۴. از مواد شوینده در شست و شوی جوراب ها استفاده نکنید. همچنین از تمیزی کامل آنها اطمینان حاصل کنید. در غیر این صورت، پوست شما ممکن است تحریک شود.

در فرآیند تمیز کردن پروتز و عضو قطع شده، با متخصص مشورت کنید و از او کمک بگیرید. متخصصان به سوالات و نگرانی های شما پاسخ می دهند و همراه شما خواهند بود. گاهی اوقات، جلسات منظم یوگا به شما در حفظ سلامتی روحی و جسمی، کمک می کند.

انتخاب محصولی مناسب و به دنبال آن تمیز کردن پروتز، موجب بهبود کیفیت زندگی شما از طریق استفاده از این اندام مصنوعی می شود. پس بهتر است که تمام نکات ذکر شده را در نظر بگیرید و نهایت استفاده را از پروتز خود ببرید.

نتیجه گیری

استفاده از پروتز در افرادی که دچار قطع عضو شده اند، انتخابی بسیار مناسب به نظر می رسد. زیرا کیفیت زندگی آنها را در جنبه های مختلف بهبود می بخشد. تمیز کردن پروتز، یکی از چالش های پیش روی این افراد است و تاثیر زیادی بر ماندگاری و افزایش عمر پروتز دارد.

در نتیجه، استفاده از روش های مناسب و توجه به نکاتی که در تمیز کردن پروتز موثر است، امری مهم و ضروری است. ما در این مقاله برخی از این نکات را برای استفاده شما گردآوری کرده ایم. امیدواریم که با مطالعه آنها روند تمیز کردن پروتز برای شما آسان تر شود.

Source: www.kenneyorthopedics.com

پروتز شما بخش جدید و مهمی از بدنتان است. پروتز ابزاری پیشرفته است که به منظور افزایش و بهبود استقلال فردی، سطح فعالیت و تحرک شما طراحی شده است. هرچه تجربه بیشتری با استفاده از پروتز خود بدست آورید، وابستگی بیشتری به این ابزار پیدا خواهید کرد. پس بهتر است که برای نگه داری پروتز خود در شرایط مناسب دستورالعمل هایی را دنبال کنید. به یاد داشته باشید که پروتز وسیله ای مکانیکی است و به همین دلیل گاهی به تعمیر و نگهداری نیاز دارد. با مراجعه حداقل یک بار در سال به ارتوپد فنی، می توان مشکلات احتمالی را تشخیص دهید و در نتیجه پروتز شما قبل از شکستن یا غیر قابل استفاده شدن اصلاح شود. همچنین این جلسه فرصتی عالی برای بحث در مورد فن آوری های جدید و به روزرسانی های موجود برای پروتز شماست.

استفاده از پروتز

پروتز شما به طور خاص برای شما و نیازهای فردی شما تنظیم شده است. در هنگام پوشیدن پروتز باید توجه داشته باشید که روی پوست اندام باقی مانده چین و چروک نیفتد و پوست به گونه ای جمع نشود که باعث آسیب دیدن آن شود. متخصص پروتز شما بهترین تکنیک برای پوشیدن پروتز مخصوصتان را به شما نشان خواهد داد و همچنین وسایل کمکی مفیدی مانند جوراب کششی، پودر و انواع دیگر لاینرها که می توانند به شما کمک کنند را توصیه می نماید.

پوشیدن پروتز و افزایش سطح فعالیت شما دو هدف مهم هستند. متخصص پروتز یا همان ارتوپد فنی شما برنامه ای را به شما ارائه می دهد که طی این برنامه به تدریج مدت زمانی که پروتز خود را می پوشید افزایش می یابد. برنامه شما به وضعیت خاص شما بستگی دارد. با این حال برای بیشتر افراد به طور معمول این مدت زمان با چند ساعت در روز شروع شده و در طی چند هفته تا پوشیدن پروتز در طول کل روز پیشرفت می کند. تلاش برای اینکه خیلی سریع فعالیت های خود را آغاز نمایید، می تواند مشکلاتی مانند سوزش پوست و درد ایجاد کند. شما می توانید با رعایت برنامه ای که پزشک متخصص به شما ارائه می دهد، از ایجاد عوارض غیرضروری خودداری کنید. پوشیدن پروتز برای مدت زمان طولانی یک هدف بلند مدت است که به تدریج حاصل می شود. همچنین در حالت برعکس نیز اگر شما به اندازه کافی پروتز خود را نمی پوشید، ممکن است مشکلات دیگری ایجاد شود، این کار پیشرفت شما به سمت کاربر تمام وقت پروتز شدن را کاهش می دهد.

نکات مهم

تمام دستورالعمل های متخصص پروتز خود را دنبال کنید.

هرگز از پرسیدن سؤال دریغ نکنید. بسیاری از افراد یک لیست کتبی از سوالات خود را برای ملاقات بعدی خود نگه می دارند.

وقتی پروتز خود را نمی پوشید، می بایست باند منقبض کننده/الاستیک خود را بپوشید.

اگر به تازگی دچار قطع عضو شده اید، مراقب باشید که با پوشیدن طولانی مدت پروتز به خود آسیب نرسانید.

با دقت از برنامه پوشیدن پروتزی که متخصص پروتز به شما داده پیروی کنید. این امر به شما کمک می کند از ایجاد عوارض غیرضروری جلوگیری نمایید.

برای چند هفته اول، از یک وسیله کمکی مانند عصا استفاده کنید تا به تدریج میزان وزنی که در پروتز خود قرار می دهید را افزایش دهید.

حتی وقتی پروتز خود را نمی پوشید، فعال باشید و روی تقویت استقامت خود کار کنید.

حتی با مراقبت های پیشگیرانه خوب نیز ممکن است پروتز شما شکسته شود. در صورت مشاهده هر گونه صدای کلیک یا صداهای شکستن دیگر سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید. ارتوپد فنی در مورد ضمانت های مربوط به هر قطعه و چگونگی تعویض سریع پروتز به شما اطلاع می دهند.

نگرانی های روزانه

اندام باقیمانده شما- اندام باقیمانده شما به عنوان نقطه اتصال پروتزتان بسیار مهم است. هر روز باقی مانده اندام را به دقت مورد معاینه قرار دهید و اگر قرمزی یا درد مداوم دارید، با متخصص پروتز خود تماس بگیرید. اغلب تنظیمات ساده پروتز می تواند این موارد را اصلاح کند.

تورم و تغییرات حجم و اندازه- به ویژه در مراحل اولیه نوسان و تغییرات اندازه اندام باقیمانده شما غیر عادی نیست. جوراب منقبض کننده برای کاهش تورم مفید است و در زمانی که پروتز خود را نمی پوشید باید از این جوراب ها استفاده کنید. اگر اندازه اندام شما کاهش یافته، اغلب لازم است که تناسب پروتز را تنظیم کنید. متداول ترین روش شامل اضافه یا کم کردن تعداد جوراب های پروتز است. اگر با پروتز خود از جوراب استفاده نمی کنید ، قرار ملاقات بعدی را برای تنظیم پروتز با ارتوپد فنی هماهنگ کنید.

پاشنه بلند- پروتز شما به گونه ای طراحی شده است که با کفشی با ارتفاع پاشنه ای خاص پوشیده شود. تغییر کفش به کفشی با پاشنه کوتاه تر یا بلندتر می تواند طیف وسیعی از مشکلات را ایجاد کند، که بسته به نوع پروتز از درد و ناراحتی تا مسائل ایمنی متفاوت است. قبل از تغییر ارتفاع پاشنه خود با متخصص پروتز صحبت کنید. همچنین هر روز کفش خود را چک کنید تا مطمئن شوید که به طور ایمن به پروتز وصل شده است.

Source: www.hangerclinic.com

مراقبت از پوست در زمان استفاده از پروتز

باید از پوستی که در تماس با پروتز قرار می گیرد، به دقت مراقبت شود تا از ایجاد آسیب های پوستی نظیر تحریک های پوستی، شکستگی پوست (که ممکن است منجر به زخم شود) و عفونت جلوگیری شود.

معمولا اختلالاتی که بیماران را در معرض خطر قطع عضو قرار می دهد، مانند اختلالات رگ های خونی و دیابت که باعث کاهش گردش خون به اندام های تحتانی می شوند، می توانند باعث افزایش خطر شکستگی پوست و عفونت بعد از قطع عضو شوند. بعضی از این اختلالات (مانند دیابت) و دیگر مشکلات (به عنوان مثال، اختلالات عصبی) به توانایی حس بیمار صدمه می زنند، به طوری که بیماران ممکن است ناراحتی یا درد را در هنگام شکستگی پوست یا عفونت احساس نکنند و بنابراین متوجه این مشکلات نمی شوند. این بیماران بایستی پروتز خود را چندین بار در روز برداشته و پوست را برای قرمزی و سایر علائم شکستگی یا عفونت بررسی کنند. سایر بیماران باید این علائم را حداقل یکبار در روز بررسی کنند.

مشکلات پوستی می تواند جدی باشد و باید توسط متخصص مربوطه با مشاوره متخصص پروتز مورد ارزیابی و درمان قرار گیرد. از آنجایی که بیماران با مشکلات تکراری روبرو می شوند، ممکن است قادر به شناسایی مشکلات جزئی باشند و آنها را به تنهایی مدیریت کنند. با این حال هر چیز غیر معمول، مداوم، دردناک و یا نگران کننده باید توسط پزشک بررسی شود.

جلوگیری از شکستگی پوست

پوستی که در کنار پروتز قرار می گیرد، تمایل به شکستن دارد، زیرا پروتز بر روی آن فشار وارد کرده و روی پوست کشیده می شود و همچنین دلیل دیگر رطوبتی است که در فضای بین اندام باقی مانده و پروتز جمع می شود. اولین علامت شکستگی پوست، اریتما (سرخ شدن پوست) است که ممکن است با بریدگی، تاول و زخم ادامه یابد. هنگامی که پوست شکسته می شود، پوشیدن پروتز برای مدت طولانی اغلب دردناک یا غیر ممکن است و همچنین ممکن است عفونت ایجاد شود. عفونت شناخته نشده یا کنترل نشده می تواند منجر به نیاز به عمل دوم (جراحی ثانویه) شود.

اقدامات مختلف می تواند به جلوگیری یا به تاخیر انداختن شکستگی پوست کمک کند:

داشتن رابطی که دارای اندازه مناسب باشد، بسیار مهم است. اما حتی اگر اندازه مناسب باشد نیز ممکن است مشکلاتی رخ دهد. اندام باقی مانده در طول روز، بسته به سطح فعالیت، رژیم غذایی و آب و هوا تغییر شکل و اندازه می دهد. بنابراین زمان هایی وجود دارد که رابط اندازه مناسب داشته و گاهی اندازه آن مناسب نیست. برای پاسخ به این عامل بیماران می توانند با استفاده از لاینر و جوراب، یا با اضافه کردن یا درآوردن جوراب های نازک، اندازه و تناسب پروتز را تغییر دهند. اما تغییرات اندازه ی اندام باقی مانده ممکن است بیش از حد و سریع باشد و ایجاد این تناسب می تواند دشوار باشد، در نتیجه حتی در زمان ایجاد این تغییرات هم شکستگی های پوستی اجتناب ناپذیر هستند. در این زمان بیمار باید بدون تاخیر به ارتوپد فنی مراجعه کند تا در پروتز وی تغییراتی اعمال شود. شکستگی پوست اغلب اولین نشانه برای لزوم تغییر تنظیمات پروتز است.

حفظ ثبات وزن بدن بهترین راه برای اطمینان یافتن از مناسب بودن اندازه پروتز است. حتی تغییرات کمی در وزن ممکن است بر تناسب پروتز تاثیر بگذارد.

داشتن رژیم غذایی سالم و نوشیدن مقدار زیادی آب به کنترل وزن بدن و حفظ پوست سالم کمک می کند.

برای بیماران مبتلا به دیابت، نظارت و کنترل قند خون حائز اهمیت است.

برای بیماران با پروتز اندام تحتانی، خودداری از ایجاد تغییرات در تراز بدن (نحوه نگه داشتن بدن) می تواند کمک کننده باشد. چنین تغییراتی می تواند باعث شکستگی پوست شود چرا که فشار در مناطق مختلفی قرار می گیرد. استفاده از کفش های مختلف هم می تواند تراز را تغییر دهد. به عنوان مثال، پاشنه ممکن است در ارتفاع متفاوت باشد یا جنس متفاوتی داشته باشد (مثلا به جای نرم، سفت باشد). هنگامی که پروتز متناسب می شود، بیماران می توانند به کاهش تغییرات احتمالی تراز بدن با پوشیدن کفش هایی شبیه به آنهایی که معمولا می پوشند، کمک کنند.

زمانی که بیماران علائم شکستگی پوست را ببینند، باید فورا از متخصص بخواهند پروتزشان را مورد ارزیابی قرار داده و مجددا تنظیم نماید. بیماران قبل از اینکه پروتز مجددا تنظیم شود، باید تا حد امکان از پوشیدن آن خودداری نمایند.

عفونت پوست

سوکت پروتز یک محفظه هواگرفته ی گرم و مرطوب و فضایی که در آن روغن و عرق بدن تجمع می یابد را ایجاد می کند. این محیطی است که می تواند باعث رشد باکتری ها و عفونت شود. پوست مرطوب تمایل به شکستن دارد و راه آسانی برای باکتری ها جهت ورود به بدن فراهم می آورد. در نتیجه ممکن است عفونت گسترش یابد.

هر گونه علامت عفونت (قرمزی، ترشحات، بوی بد، تب) باید به سرعت بررسی شود. بیماران باید برای علائم زیر به دنبال معاینه فوری باشند:

• اندام باقی مانده سرد احساس می شود (نشان دهنده کاهش گردش خون).
• منطقه آسیب دیده قرمز و حساس به لمس است.
• منطقه آسیب دیده بوی بد می دهد.
• گره های لنفاوی در کشاله ران یا زیر بغل نزدیک به اندام باقی مانده بزرگ شده اند.
• زهکشی غلیظ یا زرد رنگ وجود دارد.
• پوست خاکستری و نرم یا سیاه می شود (ممکن است نشان دهنده گانگرن باشد).

درمان عفونت باکتریایی معمولا شامل تمیز کردن محلی و آنتی بیوتیک موضعی است. گاهی لازم است که دبریدمان، آنتی بیوتیک های خوراکی یا هر دو مورد استفاده شوند. به طور معمول نباید پروتز را تا زمان حل شدن مشکل عفونت پوست پوشید. اریتما می تواند مسائل جدی پزشکی را نشان دهد که باید توسط یک متخصص تشخیص داده شود.

بیماران باید آموزش ببینند که چگونه به جلوگیری از ایجاد عفونت کمک کنند. بیماران باید اندام باقی مانده را با صابون ضد باکتریایی بدون رنگ حداقل یکبار در روز شستشو دهند. بیمارانی که زیاد عرق می کنند یا افرادی که تمایل به ایجاد راش پوستی یا عفونت دارند، باید در نوبت های بیشتری عضو را شستشو دهند. اسپری ضد عرق می تواند مورد استفاده قرار گیرد، اما نباید عطر و بو و افزودنی های دیگری داشته باشد.

متخصص پروتز یک روان کننده یا لوسیون را توصیه می کند که با مواد رابط سوکت سازگار است.

هر بخشی از رابط که پوست را لمس می کند (سوکت، سوکت پروتز یا لاینر)، باید هر روز با آب گرم و صابون ضد باکتری شسته شود.

لاینرها و جوراب های پروتز باید قبل از پوشیدن کاملا خشک شوند. صابون باقی مانده در سوکت یا لاینر می تواند باعث ایجاد راش شود، بنابراین بیماران باید اطمینان حاصل کنند که سوکت ها و لاینرها پس از شستشو کاملا عاری از صابون هستند. راش خارش دار معمولا نشانگر تحریک یا واکنش آلرژیک است، و نه عفونت. یک پزشک می تواند برای درمان راش پوستی کرم یا پماد تجویز کند.

source: msdmanuals.com

مرکز ارتوپدی فنی تهران ، سفارش و ساخت پروتز