آمادگی برای استفاده از پروتز

اندام ممکن است به علت اختلال رگهای خونی (به عنوان مثال تصلب شراین، آسیب ناشی از دیابت)، سرطان، آسیب (به عنوان مثال در حادثه موتورسواری، در حین مبارزه) یا نقص مادرزانی قطع شده یا از دست رفته باشد. به علت افزایش نرخ چاقی که تصلب شراین و دیابت را افزایش می دهد، میزان نیاز به آمپوتاسیون در حال افزایش است.

ممکن است عضو بطور کامل یا بخشی از آن قطع شود. قطع عضو اندام تحتانی ممکن است شامل پا، انگشت پا، بخشی از پا تا زیر زانو و یا بالای زانوی و یا یک پا کامل (در مفصل ران) باشد. قطع عضو حتی ممکن است از قسمت بالاتر از ران هم انجام شود. آمپوتاسیون اندام فوقانی ممکن است شامل انگشت، دست، بخشی از ساعد و یا بالای آرنج و بخشی از بازو و یا دست کامل (در شانه) باشد.

اگر فرد قسمتی از بدن را از دست بدهد، معمولا توصیه می شود که با استفاده از پروتز آن قسمت را جایگزین کند. پروتز باید در حالت حداقل بتواند به کاربر اجازه دهد تا فعالیت های روزانه (به عنوان مثال پیاده روی، خوردن، لباس پوشیدن) را به طور مستقل و راحت انجام دهد. هر چند پروتز حتی ممکن است کاربر را قادر به عملکردی مشابه قبل از قطع عضو نماید. با توجه به پیشرفت های اخیر در تکنولوژی و طراحی سوکت پروتز، پروتز های کاربردی و راحت تر در دسترس هستند. افراد با انگیزه می توانند با استفاده از پروتز کارهای فوق العاده ای انجام دهند (به عنوان مثال چتر بازی، کوهنوردی، دو ماراتن). این افراد می توانند با کمک پروتزها بدون محدودیت زندگی کنند. خواه پروتز فقط برای فعالیت هایی در خانه و یا جهت فعالیت های پرخطر استفاده شود، می تواند مزایای روانشناختی عمیقی را فراهم آورد.

اینکه پروتز تا چه میزان عملکرد فرد را بهبود می بخشد به آناتومی بیمار و چندین عامل دیگر وابسته است، از جمله:

• اندازه، پایداری و راحتی پروتز
• نوع سوکت و اجزای انتخاب شده
• اهداف کاربر، سلامت کلی، سن و فرایند ذهنی

آماده سازی پس از جراحی برای استفاده پروتز

پس از جراحی قطع عضو قسمت باقی مانده اندام باید قبل از اینکه بتوان پروتز را پوشید، بهبود می یابد. همچنین قبل از اینکه پروتز برای استفاده طولانی مدت استفاده شود، باید تورم اندام کاهش یابد. برای کمک به کاهش تورم، به بیماران آموزش داده می شود که یک جوراب الاستیک یا یک باند الاستیک بر روی اندام باقی مانده بپوشند. استفاده از جوراب همچنین سبب شکل دادن به اندام باقی مانده و جلوگیری از بی نظمی هایی می شود که می تواند پوشیدن پروتز را دشوار نماید. پوشیدن جوراب و باند گردش خون را افزایش می دهد و احتمال درد فانتوم (دردی که در قسمت قطع شده اندام احساس می شود) را کاهش می دهد. برای مدتی بعد از جراحی، زمانی که فرد از پروتز استفاده نمی کند، یک سفت کننده یا باند یا هر دوی آنها پوشیده می شود. استفاده از سفت کننده ها می تواند به کنترل تورم پس از عمل جراحی و کاهش احساس فانتوم کمک کند. اینکه تا چه زمان باید از این جوراب ها و باند ها استفاده نمود، برای هر بیمار متفاوت است.

پروتز اندام موقت

تا زمانی که تورم برطرف شود، ممکن است از پروتز موقت (آماده سازی) استفاده شود. از آنجا که این پروتز سبک بوده و استفاده از آن راحت است، برخی از متخصصان معتقدند که استفاده از پروتز موقت می تواند یادگیری استفاده از پروتز را سرعت بخشد. بعدها این پروتز با یک پروتز دائمی جایگزین می شود که دارای اجزایی با کیفیت بالا است. با این حال در این روش بیماران باید یاد بگیرند که چگونه از دو نوع پروتز مختلف استفاده کنند. یک رویکرد جایگزین، استفاده از یک پروتز با اجزای دائمی (مانند زانو، پا، دست)، اما با سوکت و فریم موقت است. از آنجا که برخی از قسمت ها یکسان باقی می مانند، این روش می تواند باعث شود بیماران سریع تر با قطعات جدید هماهنگ شوند. در هر صورت، اولین سوکت و فریم تقریبا همیشه باید در 4 تا 6 ماه بعد از قطع عضو جایگزین شود، زیرا شکل و اندازه اندام باقی مانده تغییر می کند.

یادگیری نحوه استفاده از پروتز اندام

هنگامی که پروتز به بیمار تحویل داده می شود، اصول اولیه استفاده از آن به بیماران آموزش داده می شوند:

• نحوه پوشیدن پروتز
• نحوه بیرون آوردن پروتز
• نحوه راه رفتن با پروتز

چگونگی مراقبت از پوست اندام باقی مانده و پروتز

آموزش معمولا توسط متخصص پروتز ادامه می یابد. درمانگر طب فیزیکی یک برنامه آموزش راه رفتن به همراه تمریناتی برای بهبود قدرت، انعطاف پذیری و آمادگی قلبی عروقی را برای بیمار فراهم می کند. یک درمانگر حرفه ای مهارت هایی را که برای انجام فعالیت های روزانه نیاز است، آموزش می دهد. بیماران دارای قطع عضو اندام تحتانی همچنین مهارت های پیشرفته راه رفتن را هم یاد می گیرند (به عنوان مثال، استفاده از پله ها، راه رفتن به بالا و پایین تپه، راه رفتن روی سطوح ناهموار). توانبخشی برای قطع عضوهای اندام فوقانی توسط متخصص ادامه می یابد. توانبخشی شامل تمرینات خاصی است که برای تقویت عضلات و حفظ انعطاف پذیری در اندام باقی مانده نیاز است. در توانبخشی همچنین نحوه استفاده از پروتز جهت فعالیت های روزانه به بیماران آموزش داده می شود.

زمانی که بیماران دچار مشکلاتی برای پذیرش از دست دادن اندام و استفاده از پروتز می شوند، مشاوره و یا روان درمانی می تواند کمک کننده باشد.

source: msdmanuals.com

مرکز ارتوپدی فنی تهران ، سفارش و ساخت پروتز