تفاوت پروتز بالای زانو پا زیر زانو در چیست؟
اگر بخواهیم درباره تفاوت پروتز بالای زانو پا زیر زانو اطلاعاتی را به دست آوریم، در ابتدا باید درباره ویژگی های هر کدام از این پروتز ها مطلع شویم. پا مهمترین عضو از بدن به شمار می رود که ایجاد هرگونه اختلال در آن به طور کلی زندگی افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. به دلیل پیشرفت علم و تکنولوژی، پروتز های پا در انواع متنوع و متناسب با نیاز بیماران تولید می شوند.
پروتز های پا خود در دسته بندی های متفاوت شامل پروتزهای بالای زانو (AK) ، پروتز های زیر زانو (BK) یا پروتز های ترنس تیبیال (TT) ، پروتز های زانو (TK) ، پروتز های پنجه پا و انگشتان قرار می گیرند. در این مقاله قصد داریم درباره تفاوت پروتز بالای زانو پا پروتز زیر زانو مطالبی را ارائه دهیم تا بیماران دارای قطع عضو تا حدودی زیادی با این نوع از پروتز ها و نحوه کارکرد آنها آشنا شوند. بنابراین تا ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
پروتز بالای زانو چیست؟
قطع عضو بالای زانو که به آن Above-knee (AK) نیز می گویند، با نام قطع عضو transfemoral amputation نیز شناخته می شود. افرادی که دچار این عارضه می شوند معمولا تا دو هفته بعد از جراحی قادر به نصب پروتز هستند. پروتزهای بالای زانو به صورت سفارشی و با توجه به شرایط بیمار و نوع قطع شدگی اندام او تولید می شوند. با این حال همه آنها دارای سوکت سفارشی، زانو، ستون، پایه و ابزارهای تعلیق پروتز به بدن هستند.
این پروتز ها ممکن است دارای هیچ پوششی نباشند و تنها به صورت اسکلت های فلزی دیده شوند. این ویژگی بستگی به سفارش مشتری دارد. نوع طراحی اجزای پروتزها، اولین تفاوت پروتز بالای زانو با زیر آن عنوان می شود. سایر تفاوت های این تجهیزات را در ادامه بررسی خواهیم کرد.
تفاوت پروتز بالای زانو پا زیر زانو در چیست؟
پروتز های پا از جمله مهمترین تجهیزاتی هستند که در پزشکی کاربرد گسترده ای دارند. این پروتز ها با توجه به عضو قطع شده به صورت سفارشی برای بیماران ساخته می شوند. پروتز های پا با توجه به قرارگیری در زیر زانو یا بالای آن با یکدیگر تفاوت هایی دارند که در ادامه مقاله این تفاوت ها را بیان می کنیم.
تفاوت در طراحی
تفاوت پروتز بالای زانو با زیر زانو در طراحی و اجزای آنها عنوان می شود. پروتز های زیر زانو ممکن است دارای کف پا و انگشت نیز باشند. اما پروتز های بالای زانو شامل ران و مفصل ران یا لگن می شوند. بنابراین در طراحی و عملکرد با یکدیگر بسیار تفاوت دارند. طراحی این پروتز ها با توجه به متریال به کار برده در آنها نیز متفاوت است.
کاربرد متفاوت
پروتز های زیر زانو رایج ترین نوع پروتز ها به شمار می روند و تقاضا برای تولید آنها بسیار بالاتر از پروتزهای بالای زانو است. بر اساس آمار، استفاده از پروتز زیر زانو تا 96 درصد و پروتز بالای زانو تا 76 درصد گزارش شده است. این پروتز ها به صورت سفارشی تولید می شوند و برای این منظور باید موارد بسیاری در زمان معاینه بیماران در نظر گرفته شود. به عبارت دیگر تفاوت پروتز بالای زانو با زیر آن در محل قرار گیری آنهاست.
تفاوت در تحمل وزن
پروتز های زیر زانو به دلیل تحمل وزن بیمار باید از متریال مقاوم و بادوامی ساخته شوند تا فشار حاصل از وزن را به خوبی خنثی کنند. بنابراین این پروتز ها را با طراحی سوکت های متفاوت تولید می کنند. تحمل وزن بیمار مهمترین نکته ای است که در تفاوت پروتزهای بالا زانو و زیر آن به چشم خواهد آمد. به عبارت دیگر هر چقدر وزن بیمار بیشتر باشد، پروتز های پایین زانو باید فشار بیشتری را تحمل کنند. از این رو در ساخت آنها نکات تخصصی بسیاری را باید رعایت کرد.
اتصال متفاوت پروتزهای زیر زانو و بالای آن
تفاوت پروتز بالای زانو با زیر آن در روش اتصال آنها به عضو قطع شده نیز قابل توجه است. پروتز های پایین زانو باید به زانو متصل شوند تا بیمار قادر به راه رفتن باشد. اما پروتزهای بالای زانو اگر عضو قطع شده از ناحیه لگن شروع شود، باید به این ناحیه و اگر از وسط ران قطع شده باشد باید به ران متصل شوند. از این رو ممکن است در سیستم تعلیق با سوکت هر کدام از این پروتز ها تفاوت هایی ایجاد شود.
تفاوت پروتز بالای زانو با زیر آن در اجزا
پروتز های پا همانطور که عنوان کردیم، دارای انواع متنوعی هستند و هر کدام از آنها با توجه به دسته بندی که در آن قرار می گیرند، اجزای گوناگونی دارند. پروتز های زیر زانو بیشتر شامل ساق پا، پنجه و انگشتان هستند. در صورتی که پروتز های بالای زانو اجزای ساق ران و در برخی از مواقع لگن را شامل می شوند. از این رو متخصصان تولید این نوع از پروتز ها باید در ساخت این محصولات از اطلاعات کافی برخوردار باشند.
تفاوت اندازه سطح عضو قطع شده
یکی از عواملی که سبب می شود پروتزهای زیر زانو و بالای آن با یکدیگر تفاوت داشته باشند، سطح عضو قطع شده است. این امر در توانبخشی بیماران بعد از اتصال پروتز نیز تاثیر گذار است. در واقع هر چقدر این سطح بیشتر باشد، توانبخشی افراد و میزان مفید بودن پروتز نیز کاهش پیدا خواهد کرد. طبق مطالعات انجام شده در این زمینه حدود 4 درصد از افراد دارای قطع عضو BK، 12 درصد TK و 39 درصد از افراد دارای قطع عضو AK از پروتز های خود هیچ استفاده ای نمی کنند.
تفاوت پروتز بالای زانو با زیر آن در سطح مقطع سبب می شود سوکت اتصالی این پروتزها با یکدیگر متفاوت باشد. از این رو هر فردی باید بر اساس نوع قطع شدگی پا و سطح مقطع آن، سوکت و پروتز مناسبی را دریافت کند. در صورتی که سوکت پروتز به خوبی تولید نشود، در زمان استفاده درد، عفونت و حتی خونریزی را برای افراد به همراه خواهد داشت.
استفاده راحت از پروتز زیر زانو نسبت به بالای آن
پروتز های زیر زانو در مقایسه با پروتز های بالای زانو در حین راه رفتن و حرکت انرژی کمتری از بیمار خواهند گرفت. از این رو سرعت حرکت با پروتز های زیر زانو بیشتر است. به دلیل سالم بودن استخوان ران داخلی در افرادی که دارای قطع عضو BK هستند، تحمل وزن برای بیماران با این نوع پروتز ها راحت تر است.
سالم بودن عضلات مفصل ران و انتهای دیستال استخوان ران سبب می شود تا تعادل بیمار در زمان راه رفتن حفظ شود. همچنین این پروتز ها به بیمار این امکان را می دهند تا مفصل ران و زانوی خود را راحت تر حرکت دهند. بازوی بلند در پروتز های زیر زانو، کنترل بهتری را برای بیمار ایجاد خواهد کرد. از این رو تفاوت پروتز بالای زانو در استفاده از آنها نیز قابل مشاهده است.
در نتیجه..
پروتز پا در انواع متنوعی تولید می شود که به پروتز زیر زانو، بالای زانو، روی زانو، پروتز پنجه و انگشتان تقسیم می شوند. پروتز های زیر زانو و بالای زانو با یکدیگر تفاوت های بسیاری دارند. از این رو در هنگام سفارش آنها باید نکات بسیاری را مد نظر قرار داد.
تفاوت پروتز بالای زانو با زیر زانو در سطح مقطع عضو قطع شده، طراحی، اجزای متفاوت آنها، نحوه اتصال، تحمل وزن، کاربرد و نحوه استفاده از آنها عنوان می شود. از این رو پزشک متخصص پروتز باید قبل از ساخت این تجهیزات، به طور دقیق بیمار و شرایط او را بررسی کند تا متناسب با وضعیت او پروتز با کیفیتی را بسازد.
Source: www.oandplibrary.net, www.hangerclinic.com
